نگاهی کوتاه به تاریخ ترک در ایران پرفسور ذهتابی
مقدمه:
باری توپراغا بورجون، قویما چیخا یادیندان
آخی چوخ یاتاجاقسان بو توپراق آلتیندا سن
نظر
به اینکه مسائل مربوط به هویت آذربایجانیها به طور اخص و ترکان ایران بطور
اعم از جمله مواردیست که در طول هشتاد سال گذشته بنا به عللی که مشهود و
واضح است نه تنها بیان نشده است بلکه کاملاً برعکس و واژگون مطرح شده است.
مرکز تحقیقات آبتام اقدام به انتشار ویژه نامه ترکها و ایران- موجودیت،
هویت و راهمان- نمود که با استقبال بی نظیر و چشمگیری مواجه شد و رکورد
تیراژ کتب و نشریات آذربایجانی را شکست.
در عصری که ضریب کتاب
خوانی و فروش کتاب در کشور از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست از چنین مجموعه
هایی اینگونه استقبال بعمل می آید. این حادثه مبارک حاوی پیامی مهم برای
فعالین ملی آذربایجان و نویسندگان متعهد منطقه دارد تا وارد فاز جدید
فعالیت ادبی شده و با پرداختن به مسائل ملی و مدنی آذربایجانی ها، دین
خویش را نسبت به جامعه ادا نموده و سیل عظیم مخاطبان را سیراب نماید.
امید
است این مرکز بتواند با ارائه این نوع پژوهشها، با دوری از هرگونه جانب
داریهای غیر علمی، زمینه تبادل افکار و اندیشه را میان همه دانش پژوهان و
علاقمندان این عرصه فراهم سازد و در ایجاد آینده های بهتر برای این سرزمین
نقشی شایسته و مفید ایفا کند.
تایماز نظمی
ایجرایی و ایچ مودور
هویت
عمیق و دارایی فرهنگی با ارزش، از حقوق ابتدایی و طبیعی خود محروم مانده
است. هشتاد سال است که نمیتواند به زبان مادری خود تحصیل کند و ریشه و
تاریخ صحیح خود را بشناسد. ملتی که هویت و هستی اش انکار شد، حقوقش نیز
مضایقه شده و بگونه ای تبعیض گرایانه از موقعیت اجتماعی، اقتصادی و سیاسی
خود نیز محروم می شود. در این نوشته خلاصه سعی شده است که هویت، هستی و
حقوق ملتی که دچار سیاست استحاله هویتی زمان رژیم پهلوی شده است معرفی
شده، وقایع و عوامل گذشته و وضعیت و راههای موجود بررسی شود. کتابچه حاضر
نسخه اول این نوشته می باشد و با نظرات ارزشمند شما در نسخ آینده کامل تر
خواهدشد.
پیشگفتار :
مسائلی که ذهن ما را مشغول می کند!
شاید
برای بعضی این سئوال پیش آمده باشد که حضور ما ترکها در ایران از کجا نشأت
می گیرد و تاریخ پیشینه ما چیست؟ زبان ترکی چگونه زبانی است که اکثر ما
قادر به خواندن و نوشتن آن نیستیم؟ در ایران جمعیت ترکها چقدر است؟ چرا
اجازه نداریم در مدارس به زبان ترکی تحصیل کرده و حتی صحبت کنیم؟ چرا برای
ما جوک می سازند و ما را تحقیر میکنند؟
متاسفانه بعضی از ما به این
مسائل توجه نداریم و برای این مسائل به دنبال پاسخ نیستیم. حتی بدتر اینکه
بعضی از ما از ترک بودن خود شرمنده ایم و به نحوی قصد انکار آن را داریم!
به جای یاد دادن زبان یا احساس و عاطفه مادری به فرزند خردسال خود، به او
زبان رسمی و خشک فارسی را می آموزیم! هنگام فارسی صحبت کردن سعی داریم
لهجه خود را پنهان کنیم! به جای ترک، خود را آذری می نامیم! اینها مسائلی
هستند که ذهن مارا اشغال می کنند و هنگامی که موفق می شویم به جواب این
سؤالات نزدیک شده و هویت خود را بشناسیم، اگر کنجکاو باشیم از خود میپرسیم
که حقوق ما چیست؟ چرا حقوق ما ضایع شده است؟ و چگونه می توانیم حقوق از
دست رفته خود را پس بگیریم؟ در این چند صفحه بصورت خیلی خلاصه قصد جواب
دادن به این مسائل را داریم. مطالب مورد بحث در این نوشته عمدتاٌ مسائل
مربوط به ملت ترک آذربایجان است.
جمعیت ترکان ایران چقدر است؟
براساس اطلاعات زبان شناسی ( منبع 1 ) ترکیب جمعیتی ایران در سال 1998 به صورت زیر بوده است:
جمعِت کل ایران بر اساس آمار دولتی 65758000
متکلمین زبان ترکی آذربایجانی 23500000
قشقایی ها (ترکی آذربایجانی) 1500000
متکلمین ترکی خراسانی (نزدیک به ترکی آذربایجانی) 400000
متکلمین زبان ترکی ترکمنی 200000
متکلمین زبان فارسی* 22000000
متکلمین زبان لری* 4280000
متکلمین زبان کردی و کرمانجی* 3450000
متکلمین زبان گیلکی* 3265000
متکلمین زبان مازندرانی* 3265000
متکلمین زبان عربی 1400000
متکلمین زبان بلوچی* 856000
متکلمین زبان تالشی و تاکستانی* 332000
متکلمین زبان ارمنی 170800
بقیه زبان ها 700000
متاسفانه تا کنون سرشماری رسمی و درستی برای تعیین ترکیب جمعیتی ایران صورت نگرفته و آمارهای موجود اکثرا مغرضانه و در جهت کم نشان دادن جمعیت ملت های غیرفارس در ایران بوده است. بر اساس این آمار بدون در نظرگرفتن ترکان ترکمنی 4/25 میلیون نفر (62/38% جمعیت ایران ) بوده و اکثریت نسبی این کشور را تشکیل می دهند که این رقم را تا 30 میلیون نفر نیز تخمین زده اند. جمعیت فارس زبان ها نیز 22 میلیون نفر می باشد. بر اساس این آمار جمعیت ترک های ایران حدود 27400000 نفر می باشد و کل متکلمین زبانهای خانواده ایرانی ( نه لهجه ها یا گویش های فارسی! ( تمام زبانهای خانواده ایرانی با علامت * مشخص شده است )) 37500000 می باشد. پس ایران نه فقط سرزمین ملت فارس بلکه سرزمین ملت های مختلف ترک و کرد و عرب و فارس و بلوچ و ... است. لازم به ذکر است که حدود 8 میلیون ترک آذربایجانی در جمهوری آذربایجان، بیش از 500000 نفر در ترکیه و حدود یک میلیون نفر در عراق (عمدتا در شهر کرکوک و اطراف آن) زندگی میکنند.
ترکان آذربایجانی در شهر های مختلف ایران و بخصوص استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، زنجان، همدان، قزوین، تهران و مرکزی و بخشهایی از استان های گیلان، کردستان و کرمانشاهان زندگی میکنند. بخش عمده ملت ترک در جنوب ایران در استانهای فارس، اصفهان، بوشهر، کرمان، چهارمحال وبختیاری و استان های مجاور و عمده ملت های ترک، در شرق ایران در استان های خراسان شمالی و رضوی، گلستان و مازندران ساکن هستند. ( منبع 23 )
بد نیست بدانیم که کشور ایران از بابت جمعیت ترکها بعد از ترکیه در رتبه دوم قرار دارد و تهران نیز بعد از استانبول دومین شهریست که بیشترین جمعیت ترک را در خود جای داده است.