آموزش زبان ترکی استانبولی + دانلود دیکشنری ترکی به فارسی (ترکیه به فارسی ) 2
صفات:
صفات در زبان ترکی قبل از اسم می آیند و بر چند نوع می باشند:
صفت مطلق: صفتی است که به صورت ثابت در فرهنگ لغات قرار دارد و با آمدن قبل از اسم در واقع آن را تعریف می کند. مثال:
güzel (زیبا) , kötü (بد) , az (کم) , çok (زیاد)
صفت برتر: این نوع صفت با افزودن پیشوند daha ، که خود دارای معنی می باشد، به قبل از صفت مطلق ساخته می شود. مثال:
daha güzel (زیباتر) , daha kötü (بدتر) , daha az (کمتر) , daha çok (بیشتر)
صفت برترین: این نوع صفت با افزودن پیشوند en به قبل از صفت مطلق ساخته می شود. مثال:
en güzel (زیباترین) , en kötü (بدترین) , en az (کمترین) , en çok (بیشترین)
نکته اول: نوع خاصی از صفت وجود دارد که از مصدر فعل یا اسم ساخته می شود و در فرهنگ لغات به ندرت یافت می شوند. بلکه بسته به موقعیت این نوع صفت ساخته می شود. این صفت با افزودن li یا lı به مصدر ساخته می شود. البته باید دقت داشت که هنگام ترکیب ek - آخر مصدر حذف می شود. مثال:
ـ در زیر yetenek به معنی توانایی که خود اسم می باشد در ترکیب با lı به صورت yeteneklı به معنی توانا در آمده است:
yetenek + lı = yeteneklı
ـ در زیر yemek به معنی خوردن که خود فعل می باشد در ترکیب با li به صورت yemeli به معنی خوردنی در آمده است:
yemek + li = yemeli
نکته دوم: نوع خاصی از صفات همچون çok و fazla هر دو به معنی زیاد می توانند بر سر صفات دیگر آمده و نشان دهنده تاکید بیشتر بر آن صفت باشند. مثال:
ـ صفت çok به معنی "زیاد" وقتی همراه با صفت güzel به معنی "زیبا" میاید با هم معنی "خیلی زیبا" را می دهند.
ـ صفت fazla هم به معنی "زیاد" وقتی همراه با صفت güzel به معنی "زیبا" میاید با هم معنی "خیلی زیبا" یا "بیش از حد زیبا" را می دهند.
جمع بستن صفت و اسم: برای جمع بستن هم صفت و هم اسم از پسوندها ی ler - یا lar - استفاده می شود. مثال:
dağ کوه + lar = dağlar کوهها çiçek گل + ler = çiçekler گلها
güzel زیبا + ler = güzeller زیباها acı تلخ + lar = acılar تلخی ها
حروف اضافه
توجه: اول یک نکته درباره یک وِیژگی که منحصر به فرد زبان ترکی است بگویم: در زبان ترکی هیچ حرف اضافه ای کلمه مستقل نیست و تماما به کلمات دیگر می پیوندند. یعنی حروف اضافه در اشتقاق با کلمات دیگر دارای معنی شده و معنی آن کلمه را نیز تغییر می دهند. توضیحات بعدی این مسئله را کاملا مشخص خواهد کرد.
حرف اضافه مفعولی (را):
حرف اضافه "را" با افزودن صداهای u ، ü و i یا ı به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه ö ، o ، u و یا ü باشد صدای آخر ü یا u خواهد بود. در مابقی کلمات صدای آخر i یا ı خواهد بود.
البته توجه داشته باشید که اگر صدای آخر کلمه خود جزو حروف صدادار باشد در ساخت مفعول صدای n قبل از یکی از صداهای مفعولی استفاده می شود، مثل "او را" در زیر. مثال:
o + u = onu او را
yol + u = yolu راه را
bülbül + ü = bülbülü بلبل را
sürü + ü = sürünü دسته را
sen + i = seni تو را
dil + i = dili زبان را
kız + ı = kızı دختر را
kitap + ı = kitapı کتاب را
مثال در جمله:
من او را دیدیم Ben onu gördüm یا من تو را دیروز دیدم Ben seni dün gördüm
حرف اضافه (از):
حرف اضافه "از" با افزودن پسوند den یا dan به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö باشد پسوند آخر den خواهد بود. در غیر این صورت آخر کلمات پسوند dan را خواهد داشت. مثال:
yol + dan = yoldan از راه
nur + dan = nurdan از نور
kız + dan = kızdan از دختر
bülbül + den = bülbülden از بلبل
bir + den = birden از یک
kör + den = körden از کور
مثال در جمله: من از این راه آمدم Ben bu yoldan geldim یا از یک تا ده بشمار Birden onacak sana
حرف اضافه (به):
حرف اضافه "به" با افزودن صداهای e (با تلفظ اَ ) یا a به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö باشد صدای آخر e خواهد بود. در غیر این صورت آخر کلمات صدای a را خواهند داشت.
البته توجه داشته باشید که اگر صدای آخر کلمه خود جزو حروف صدادار باشد در ساخت مفعول صدای y قبل از صدای اضافه ساز استفاده می شود، مثل "به زنده" در زیر. مثال:
ev + e = eve یه خانه
dil + e = dile به زبان
diri + e = diriye به زنده
yol + a = yola به راه
kız + a = kıza به دختر
kar + a = kara به برف
مثال در جمله:
من به خانه رفتم Ben getim eve یا دارم به برف نگاه می کنم Kara bakiyorum
توجه: اول یک نکته درباره یک وِیژگی که منحصر به فرد زبان ترکی است بگویم: در زبان ترکی هیچ حرف اضافه ای کلمه مستقل نیست و تماما به کلمات دیگر می پیوندند. یعنی حروف اضافه در اشتقاق با کلمات دیگر دارای معنی شده و معنی آن کلمه را نیز تغییر می دهند. توضیحات بعدی این مسئله را کاملا مشخص خواهد کرد.
حرف اضافه (در):
حرف اضافه "در" با افزودن پسوندهای de و da به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö باشد پسوند آخر de خواهد بود. در مابقی کلمات پسوند آخر da خواهد بود.
نکته: اگر کلمه فقط از یک حرف صدادار تشکیل شده باشد نیاز به یک مصوت(ترجیحا n) قبل از گرفتن این پسوند خواهد داشت. مثل «در او» در مثال پایین. مثال:
o + da = onda در او
yol + da = yolda در راه
çöl + de = çölde در بیرون
sürü + de = sürüde در دسته
sen + de = sende در تو
dil + de = dilde در زبان
kız + da = kızda در دختر
kitap + da = kitapda در کتاب
مثال در جمله: من عشق را در او پیدا کردم Ben sevgini onda buldum یا من تو را دیروز در جاده دیدم Ben seni dün yolda gördüm
حرف اضافه (تا):
حرف اضافه "تا" با افزودن پسوند cek یا cak به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö باشد پسوند آخر cek خواهد بود. در غیر این صورت آخر کلمات پسوند cak را خواهد داشت.
نکته: به صداهای قبل از پسوند و آخر کلمات دقت کنید. مثل«تا راه» یا «تا خانه» و .... مثال:
yol + cak = yolacak تا راه
bura + cak = buracak تا اینجا
son + cak = sonacak تا آخر
ev + cek = evecek تا خانه
bir + cek = birecek تا یک
çöl + cek = çölecek تا بیرون
مثال در جمله: همه چیز تا اینجا کافیه Herşey buracak yeter یا از یک تا ده بشمار Birden onacak sana
حرف اضافه (با):
حرف اضافه "با" با افزودن پسوندهای le یا la به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö باشد پسوند آخر le خواهد بود. در غیر این صورت آخر کلمات پسوند la را خواهند داشت.
نکته: در ساخت بعضی از کلمات با این پسوند نیاز به افزودن برخی صداها به کلمه قبل از پسوند می باشد. مثل «با تو» و «با ماشین» در مثال پایین. مثال:
sen + le = seninle با تو
iyi + le = iyile با خوبی
sürü + le = sürüle با دسته
araba + la = arabayla با ماشین
kız + la = kızla با دختر
kar + la = karla با برف
مثال در جمله:
من با تو صحبت کردم Ben seninle konuşdum یا با ماشین اومدی؟ ? Arabayla geldimmi
صرف افعال
توجه: به دلیل اهمیت ویژه ای که افعال در جمله دارند و فهم دقیق کاربرد زمانها در موقعیت های مناسب خود این صرف افعال در چندین جلسه به صورت دقیق مورد بحث قرار خواهد گرفت.
زمان حال ساده (Şimdiki Zaman):
برای ساخت زمان حال ساده ابتدا مصدر فعل را که دارای پسوند mek و یا mak هست حذف کرده سپس پسوند yor و در پایان پسوند مرتبط با هر شخص را به ترتیب زیر اضافه می کنیم:
git+yor+um = gidiyorum می روم
git+yor+uz = gidiyoruz می رویم
git+yor+sun = gidiyorsun می روی
git+yor+sunuz = gidiyorsunuz می روید
git+yor = gidiyor می رود
git+ yor+lar = gidiyorlar می روند
مثال:
Ben herşeyi biliyorum من همه چیز را می دانم
Sen araba sürüyorsun تو ماشین می رانی
O beni anliyor او مرا درک می کند
Biz sana bir hediye alıyoruz ما یک هدیه برایت می گیریم
Siz dersi oğreniyorsunuz شما درس را یاد می گیرید
Onlar bir bina yapıyorlar آنها یک ساختمان می سازند
سوالی کردن افعال ساده:
برای سوالی کردن افعال زمان حال ساده بعد از پسوند yor از پسوندهای پرسشی mu ، mi ، mı و یا mü استفاده کرده و با افزودن پسوند مرتبط هر شخص جمله را سوالی می کنیم.
نکته: در اکثر حالتهای سوالی کردن جملات فقط شکل افعال تغییر می کند اما بعضی مواقع علاوه بر تغییر فعل، کلمه acaba هم به جمله افزوده می شود. (مثال در پایین)
git+yor+muyum = gidiyormuyum? آیا می روم؟
git+yor+musun = gidiyormusun? آیا می روی؟
git+yor+mu = gidiyormu? آیا می رود؟
git+yor+muyuz = gidiyormuyuz? آیا می رویم؟
git+yor+musunuz = gidiyormusunuz? آیا می روید؟
git+ yor+larmı = gidiyorlarmı? آیا می روند؟
مثال:
Ben herşeyi biliyormuyum? آیا من همه چیز را می دانم؟
Sen araba sürüyormusun? آیا تو ماشین می رانی؟
O beni anlıyormu? آیا او مرا درک می کند؟
Biz sana bir hediye alıyoruz? آیا ما یک هدیه برایت می گیریم؟
Siz dersi oğreniyormusunuz? آیا شما درس را یاد می گیرید؟
Onlar bir bina yapıyorlarmı? آیا آنها یک ساختمان می سازند؟
مثال برای کاربرد acaba در جمله:
Anlıyamıyorum gidiyormusun acaba ya yok? متوجه نمی شوم آیا می روی یا نه؟
منفی کردن افعال ساده:
برای منفی کردن افعال در زمان حال ساده قبل از پسوند yor یکی از پسوندهای mu ، mi ، mı و یا mü را آورده و سپس پسوند مرتبط با هر شخص را به آن اضافه می کنیم.
git+mi+yor+um = gitmiyorum نمی روم
git+mi+yor+sun = gitmiyorsun نمی روی
git+mi+yor = gitmiyor نمی رود
git+mi+yor+uz = gitmiyoruz نمی رویم
git+mi+yor+sunuz = gitmiyorsunuz نمی روید
git+ mi+yor+lar = gitmiyorlar نمی روند
مثال:
Ben herşeyi bilmiyorum من همه چیز را نمی دانم
Sen araba sürmüyorsun تو ماشین نمی رانی
O beni anlamıyor او مرا درک نمی کند
Biz sana bir hediye almiyoruz ما یک هدیه برایت نمی گیریم
Siz dersi oğrenmiyorsunuz شما درس را یاد نمی گیرید
Onlar bir bina yapmiyorlar آنها یک ساختمان نمی سازند
توجه: به دلیل اهمیت ویژه ای که افعال در جمله دارند و فهم دقیق کاربرد زمانها در موقعیت های مناسب خود این صرف افعال در چندین جلسه به صورت دقیق مورد بحث قرار خواهد گرفت.
زمان آینده (Gelecek Zaman):
برای ساخت زمان آینده ابتدا مصدر فعل را که دارای پسوند mek و یا mak هست حذف کرده و به ترتیب زیر زمان را می سازیم:
مصدر فعل + cek + e + علامت ضمایر شخصی
git+e+cek+im = gideceğim* خواهم رفت
git+e+cek+sin = gideceksin خواهی رفت
git+e+cek = gidecek خواهد رفت
git+e+cek+iz = gideceğiz* خواهیم رفت
git+e+cek+siniz = gideceksiniz خواهید رفت
git+e+cek+ler = gidecekler خواهند رفت
*نکته: در مواردی مثل بالا گاهی صدای k با رسیدن به حرف صدادار (اینجا i) تبدیل به صدای ğ می شود.
مثال:
Ben yarin şehire döneceğim من فردا به شهر برخواهم گشتم
Sen herşeyi anlayacaksın تو همه چیز را خواهی فهمید
O beni artik unutacak او دیگر مرا فراموش خواهد کرد
Biz sana bir hediye alacağız ما یک هدیه برایت خواهیم خرید
Siz dersi öğreneceksiniz شما درس را یاد خواهید گرفت
Onlar bir bina yapacaklar آنها یک بنا خواهند ساخت
سوالی کردن افعال گذشته:
برای سوالی کردن افعال زمان آینده کمی متفاوت تر از ساخت آن عمل کرده و به ترتیب زیر فعل پرسشی را می سازیم:
مصدر فعل + cek + e به علاوه (mu ، mi ، mı یا mü ) + علامت ضمایر شخصی
نکته: دراین فرمول برای سوم شخص مفرد و جمع استثنا وجود دارد و در آنها علامات پرسشی در آخر فعل قرار می گیرند. به ترتیبی که در جدول زیر مشاهده می کنید:
git+e+cek+mi+im = gidecekmiğim? خواهم رفت
git+e+cek+mi+sin = gidecekmisin? خواهی رفت
git+e+cek+mi = gidecekmi? خواهد رفت
git+e+cek+mi+iz = gidecekmiğiz? خواهیم رفت
git+e+cek+mi+siniz = gidecekmisiniz? خواهید رفت
git+e+cek+ler+mi = gideceklermi? خواهند رفت
مثال:
Ben yarin şehire dönecekmiğim?آیا من فردا به شهر برخواهم گشت؟
Sen herşeyi anlayacakmısın? آیا تو همه چیز را خواهی فهمید؟
O beni artik unutacakmı? آیا او دیگر مرا فراموش خواهد کرد؟
Biz sana bir hediye alacakmığız? آیا ما یک هدیه برایت خواهیم خرید؟
Siz dersi öğrenecekmisiniz? آیا شما درس را یاد خواهید گرفت؟
Onlar bir bina yapacaklarmı? آیا آنها یک بنا خواهند ساخت؟
منفی کردن افعال گذشته:
برای منفی کردن افعال در زمان آینده به ترتیب زیر عمل می کنیم:
مصدر فعل + cek + meye,maya + علامت ضمایر شخصی
git+meye+cek+im = gitmeyeceğim نخواهم رفت
git+meye+cek+sin = gitmeyeceksin نخواهی رفت
git+meye+cek = gitmeyecek نخواهد رفت
git+meye+cek+iz = gitmeyeceğiz نخواهیم رفت
git+meye+cek+siniz = gitmeyeceksiniz نخواهید رفت
git+meye+cek+ler = gitmeyecekler نخواهند رفت
مثال:
Ben yarin şehire dönmeyeceğim من فردا به شهر برنخواهم گشت
Sen herşeyi anlamayacaksın تو همه چیز را نخواهی فهمید
O beni artik unutmayacak او دیگر مرا فراموش نخواهد کرد
Biz sana bir hediye almayacağız ما یک هدیه برایت نخواهیم خرید
Siz dersi öğrenmeyeceksiniz شما درس را یاد نخواهید گرفت
Onlar bir bina yapmayacaklar آنها یک بنا نخواهند ساخت
