چند كلمه تركي مربوط به فوت و امور ديني

چند كلمه تركي مربوط به فوت و امور ديني:

مئهران باهاري

تركان باستان به خدا "تنگري"، به مراسم خاكسپاري "يوغ"، به تربه مزار "قورقان"، به مجسمه مزار "بالبال" و خادمان ديني "قام" مي گفته اند. در زير معادل تركي چند كلمه مربوط ديگر در زبان فارسي آورده مي شود. شايسته است نويسندگان و شعرا و اهل قلم، كلمات اصيل تركي زير را به جاي كلمات فارسي دخيل در زبان تركي كه استقلال و هويت اين زبان را تهديد و مخدوش كرده است بكار برند:

مزار: سينSin ، سينهSinə ، سينلهSinlə . در جامع التواريخ قرن هفده گفته مي شود كه در زبان تركي سينله منحصرا براي ناميدن قبر كفار و مزار براي ناميدن قبر مسلمانان بكار مي رود. به نظر مي رسد تشابه كلمه تركي سين به معني مزار با كلمه سينوس لاتين به معني شكاف و شيار حادثه اي تصادفي است.
قبر، گور، مقبره: باساغاBasağa ، يئرچوYerçü ٬ توبلو(ق)Tubluq ، توپلوTuplu ٬ سٶكيSöki ، قومQom ، توكهTükə ، قوموا Qomva
مزار تاريك: تونه ريكTünərik ، تونهTünə ، تونه ره كTünərək ، قارايئرQarayer ، قارا دامQaradam ٬ قارا اورونQaraorun
مدفن: گؤموتGömüt ٬ گؤمه ج Göməc ٬ گؤمگه نGömgən ، گؤمدو Gömdü
تربه: قورقانQurqan
آرامگاه: ياتيرYatır
آرامگاه ابدي: منگي ياتيرMəngi Yatır ، اوركه ن ياتيرÜrkən Yatır (اوركه ن: هميشگي)
مرقد، بقعه: قورقان ائوQurqan Ev
قبرستان: اٶلولوكÖlülük ، سينليكSinlik ، سينلاقSinlaq ، سينلكSinlək ، گٶموتلوكGömütlük .
گوركن: گٶموتچوGömütçü ، سينچيSinçi
گوركني: گٶموتچولوكGömütçülük ، سينچيليكSinçilik
سنگ قبر: سالSal (سنگ مسطحي كه بر روي قبر گذاشته مي شود)
مجسمه قبر: بالبال Balbal
كتيبه سنگ قبر: سين يازيتيSin yazıtı
ستون يادبود، ستون مزار: تيكمه داشTikmə daş ، تيكيلي داشTikili daş
سنگ عمودي مزار: تيكيتTikit
سنگ سر مزار: باش داشيBaşdaşı
سنگ پاي مزار: آياق داشيAyaqdaşı
مرگ: اٶلوم Ölüm
اجل: قارايازيQarayazı ، قارادوهQaradəvə ، قاراچيخينQaraçıxın ، قارايولQarayol
جنازه: اٶلوكÖlük
نعش: اٶلوتÖlüt
مرده: اؤلوÖlü
پارچه ابريشمي روي قبر: ائشيكEşik
تابوت: قاپساقQapsaq ، قابيرجاقQabırcaq
تخته حمل تابوت: سالاجاSalaca
ولادت، متولد ...: دوغومDoğum ، دوغوموDoğumu ، دوغوملوDoğumlu
وفات، فوت: اٶلوموÖlümü ، اٶلومÖlüm
فرزند ....: .... اوغلوOğlu ، .... قيزيQızı
عزا: ياسYas
تعزيه: ياس تٶره نيYas Törəni
مرثيه: ياخيمYaxım ، ياخماYaxma ، آغيتAğıt ، آغي Ağı(آغيت: ذكر محاسن و نيكي هاي متوفي و الم و حرمان ناشي از دست دادن وي به شكل منظوم و طبق مقامي مشخص، بيشتر از طرف زنان در مرگ اشخاص مشهور و يا آفات اجتماعي گفته مي شد. از مشهورترين آغيتهاي تركي، آغيت آلپ ار تونقا است).
نوحه: ساغوSağu (ساغوها كه در مراسم يوغ گفته مي شده اند متناسب با خصوصيات متوفي بوده اند).
نوحه خوان: سيغيتچيSığıtçı ، ساغيتچيSağıtçı
مويه‌گري: اوخشاما Oxşama
مراسم عزاداري: ياس تٶره نيYas Törəni
اعلاميه فوت، آگهي مرگ: اٶلوم دويوروسوÖlüm Duyurusu ، اٶلوم بيلديريسيÖlüm Bildirisi
ترحيم: يوغYuğ ، قوْراقQoraq ، اه يله شيمƏyləşim
مجلس ترحيم: يوغ تٶره نيYuğ Törəni ، اه يله شمهƏyləşmə
شركت كنندگان در مجلس ترحيم: يوغچوYuğçu
مرحوم: سويورقانميش Suyurqanmış
رحمت كردن: سويورقاماقSuyurqamaq
رحيم: سويورقانSuyurqan
مرحوم، مرحومه: اسيرگه نميشƏsirgənmiş ، باغيشلانميشBağışlanmış ، سويورقانميشSuyurqanmış
مغفرت، آمرزش: يارليقاماقYarlıqamaq
مغفور، مغفوره: يارليقانميشYarlıqanmış
مهربان: سئويتليSevitli، پدر مهربان: سئويتلي آتاSevitli Ata
فداكار: اٶزوئريلي Özverili ، يولوقچوYoluqçu
بزرگ‌ خاندان: اوسون بٶيويوUsun Böyüyü ، اوسونون باشيUsunun başı
پدر بزرگوار: اولو آتاUlu Ata
محترم، گرامي: سايينSayın ، سايقيلي Sayqılı
روحت شاد، روحش شاد: تيني، تينين سئوينجلي اولسون! Tini, Tinin Sevincli Olsun
روح: اٶزوت Özüt، سونه Süne، قوتQut ، سور سالقين Sür Salqın، تين Tın، كٶرمٶس Körmös، يولا Yula، اٶزقونوق Özqonuq
آگهي، اعلان، اعلانيه: دويوروDuyuru
اعلاميه، اطلاعيه، بيانيه: بيلديريBildiri
آگهي ترحيم: يوغ دويوروسو Yuğ Duyurusu
ابراز همدردي: باش ساغليغي دويوروسوBassağlığı Duyurusu .
اعلاميه ي تشكر: ساغ اولون دويوروسوSağolun Duyurusu
خانواده: اوسون Usun
خانواده‌هاي داغدار : ياسلي اوسونلارYaslı Usunlar
اقوام: قودالارQudalar
خويشاوندان، فاميلها: ياسونلارYasunlar
بازماندگان: قالانلارQalanlar
نزديكان: ياخينلارYaxınlar
آشنايان: تانيشلار Tanışlar
داغداران: ياسليلار Yaslılar
دوستان: يولداشلارYoldaşlar ، آرخاداشلارArxadaşlar
همسايگان: قونشولارQonşular
وابستگان:
منسوبين:
شادروان:
ناكام:
مجلس ترحيم زنانه: قادينلار اوچون يوغQadınlar üçün yuğ ، قادين اه يله شمه سيQadın Əyləşməsi
وصيت: توتروقTutruq ، توتسوقTutsuq
وصيت كردن: تۇتورماقTuturmaq
ميراث: قاليتQalıt ، آنديرAndır

ايمان آوردن: بۆتمك Bütmək
دين: بۆته م Bütəm
ديني: بوته مسه ل Bütəmsəl
مذهب: كيرتينKirtin
طريقت: سوره ك Sürək
بيدين: بوته مسيز Bütəmsiz
بادين: بوته مليBütəmli
ديندار: بوتگون Bütgün
مٶمن : بۆتگه نBütgən
بنيادگرا: كٶكدنچيKökdənçi
بنيادگراي ديني: كٶكدن بوته مچي Kökdən Bütəmçi
روحاني: بوته م ارBütəmər ، تويينToyın ٬ قارادونلو Qaradonlu
حكومت روحانيان: بوته م اركBütəmərk
ماخذ: چيخاقÇıxaq
الهيات: تانري بيليمTanrı bilim

خطاى شرعى: آرينچيArınçı ، يازيقYazıqlı
گناهكار: يازيقلىYazıqlı
خطاى عرفى، جرم: سوچ Süç
حضرت: ائديزEdiz
كافر: اٶرتگه نÖrtgən

مكان مقدس: يئگ ائوYegev
زيارتگاه: گٶروشگهGörüşgə
زيارت: گٶروشGörüş
مسجد: يوكونله كYükünlək ، يوكونجلوكYükünclük
مناره: سيوره نSivrən
منبر: تومسهTümsə
محراب: سوناقSunaq
امام جماعت: قانشارداQanşarda
وضو: يوآرينYuarın (يو.+آرين.)
وضو گرفتن: يوآرينماق Yuarınmaq
غسل: چيم آرينÇimarın (چيم.+آرين.)
غسل كردن: چيم آرينماق Çimarınmaq
طهارت: آرينيم Arınım
اذان: اۆنده Ündə
موذن: اونده چي Ündəçi
اذان گفتن: اونده مكÜndəmək
امام: باشراBaşra
مرجع تقليد: يانسي چيخاغيYansı Çıxağı
مقلد: يانسيق Yansıq ، يانساقYansaq
نماز: يوكون Yükün، يوكونجYükünc
سجده: يوكنوYüknü
قربان: آداقAdaq

بدعت: قوندارتي Qondartı
بدعتگزار: قوندارتان Qondartan
روسري اسلامي: بورگو Bürgü
تلرانس٬ مدارا، تسامح، تساهل: دؤزونDözün
تلرانت: دؤزونلو Dözünlü ٬ دؤزگونDözgün
سكولاريزم: بونداليق Bundalıq
سكولار: بوندالي Bundalı
لائيسيسم: ائلدنليكEldənlik ، ائلدن اركEldənərk
لائيك: ائلدنEldən ، ائلدنچيEldənçi
تئوكراسي، حكومت ديني: اوغان ارك Uğanərk
تئوكرات: اوغان ار Uğanər

سپيده، شفق، سحر: دان Dan
نماز صبح: ائرته يوكونوErtə Yükünü
نماز ظهر: اٶيله يوكونوÖylə Yükünü
نماز عصر: ايكيندي يوكونوİkindi Yükünü
نماز مغرب: آخشام يوكونوAxşam Yükünü
نماز عشاء: ياتسي يوكونوYatsı Yükünü

غرب: باتيBatı
مغرب: گون باتارGünbatar
غروب: باتسيقBatsıq ، گون باتيشي Gün Batışı
شرق: دوغوDoğu
مشرق: گون دوغارGündoğar
طلوع: دوغسوقDoğsuq ، گون دوغوشوGün Doğuşu

سال شمسي: گونه ش ايليGünəş İli
سال قمري: آيسال ايلAysal İl
سال ميلادي: دوغوش ايليDoğuş İli
سال هجري: كٶچسه ل ايلKöçsəl İl

هفته: يئدديجه Yeddicə
دوشنبه: باشگۆن Başgün
سه شنبه: توْزگۆن Tozgün
چهارشنبه: اوْدگۆن Odgün
پنج شنبه: اوْرتاگۆنOrtagün
جمعه: يئيگۆنYeygün
شنبه: ائلگون Elgün
يكشنبه: آراگۆنAragün

ژانويه: اوْجاق آيي Ocaq
فوريه: بوْز آيي Boz
ژوئن: چيچك آيي Çiçək
جولاي: اوْراق آيي Oraq
مه: كؤچ آيي Köç
مارس: يئلين آيي Yelin
آوريل: قێرآچان آيي Qıraçan
آوگوست: بيچين آيي Biçin
سپتامبر: سيخمان آييSıxman
اكتبر: اكيم آيي Əkim
نوامبر: اۇلوسوْيوق آيي Ulusoyuq
دسامبر: آرالێق آيي Aralıq

اشعار ترکی روی سنگ قبر – مزار داشی اوچون تورکی شعرلر

تورکی شعرلرمزار داشی اوستونه

اشعار ترکی برای سنگ قبر

بو شعرلر چوخالاجاقلار اگر سیزده بو شعرلردن بیلیرسیز حتما کامنت قویون و منه یازین تا بوردا یازیم و هاممی فایدالانسین بیرده بو شعرلر آنا و آتا اوچون عوض اولا بیلر و آتا شعرلرینی آنا اوچون ده یازماق اولار و برعکس

حتمن اوز شهریزین قبریستانلیقیندا اولان تورکی شعرلردن منه گؤندرین تا بوردا قویام

------------------------------

آی آنا جان سنین تایین تاپیلماز

یاخجیلیغین سؤزه گلیب یازیلماز

دونیانیدا اللریمه قویسالار

سنسیز آنا بیر شاهیدا ساییلماز

------------------------------

آتا جان آلدی الیمدن سنی ظالیم بو فلک

گؤز یاشیم سئل تک آخیر دوزمورو هیجرانه اورک

بیلمه دیم قدرینی من دونیادا اولدوقجا سنین

ایندی حسرتله دوزم آیریلیقا منده گرک

--------------------------------

گئتمیسن سن قالمیشیق غمده آتا

قویموسان بیزلری ماتمده آتا

نه قدر یاخجیلیغیندان دئسم آزدی

یوخ سنه تای بوتون عالمده آتا

----------------------------------

آتا عالمده عجب بیر باهالی نعمتیمیش

سایه سی سایه دگیرمیش برکت رحمتیمیش

حیف اولا گئتدی الیمدن بو ایشیقلی چیراغیم

هر نفس چکماغی واللاه واریمیش دولتیمیش

------------------------------------

توپراق ايچينده بير دوردانا ياتيبدير
توپراق ايچينده بير خوش سونا ياتيبدير
سٶزون دوزو، ملك اينسان جيلدينده
بوردا بير مئهريبان آنا ياتيبدير

---------------------------

ائي دده گره ك آغلاييم
سن اوچون ااوره ك داغلاييم
بو فلك بيزي آييردي
اونا بير ده بئل باغلاييم؟

------------------------------

ياشاديم دونيادا من ده بير موددت
ائتديم باجارديقجا نئچه نصيحت
مقصديم وئرمك ايدي دوز يولو نيشان
آللاها تاپشيريب گٶچدوم دونيادان

----------------------------------------

سني فرزانه لر آتدي
قاپيپ ديوانه لر توتدو
كيمي آلدي، كيمي ساتدي
يالان دونيا، يالان دونيا

----------------------------

آغلا آنام آغلا
قوي گٶز ياشينلا مزاريم اوستونده گوللر سولانسين
ائله بير نعره چك تيتره سين يئر گٶي
غفلت يوخوسوندان خالقيم اويانسين
داغلارين قوينوندا آچان گول ايديم
سورمايين آی دوستلار، واختسيز سولموشام
آزاد ائتمك اوچون آزربايجان´ي
من وطن يولوندا شهيد اولموشام
----------------------------
سوس يوخلايير!
----------------------------
زييارتدن موراد دوعادير
بوگون منه، يارين سنه دير
----------------------------
بير چيچك ايديم دونيادا
آچانمادان قيريلديم
----------------------------
آغلارسا آنان آغلار
اٶزگه سي يالان آغلار
----------------------------
جاهاندا كيمسه قالماز، جومله فاني
قالير ايتامينا آه-و فغاني
----------------------------
عاقيبت سن ده گليرسه ن بو صيراطين باشينا
حضرت-ي آدم كيمي گيرسه ن هزاران ياشينا
كيمسه يه باقي دئييلدير بو جاهان ظيلل-ي خيال
غفلت ايله آلدانيب مئيل ائتمه قلب نققاشينا
عاقيبت اولسان گره كدير سن ده مٶحتاج-ي دوعا
اوخو بير قاچ فاتيحه، بخش ائيله دين قارداشينا
ائي برادر باخ منه، يئتمه ز مي هئچ عيبرت سنه؟
شمع-ي ناميم بير نيشان اولدو مزاريم داشينا
----------------------------
بير گول-ي دونيا ايديم اصلينده من
ايشته قوندوم خاك-ي قبره من ده تن
بير وفاسيز، اصلي يوخ دونيا ايميش
ائيله ديم كام آلمادان ترك-ي وطن
هاردا قالدي بونجا آلاييشلاريم
اون سكيز ياشيندا گييديكده كفن
من غريبه م، گلديم ائي ربب-ي غفور
مغفيرت قيل مني، لوطف ائيله سن
----------------------------
بو مزارلار درس-ي عيبرت يئرلري
غفلتي آت، گٶر اٶلومو، اٶلومو
گٶر نيشانسيز ياتان سولطان ارلري
قولاغين آچ، دوي اٶلومو، اٶلومو
جان ملكه يي تسليم آلميش جانلاري
معمور ايكن ويران اولموش خانلاري
هم چوروموش تورپاق اولموش تنلري
سٶيله شيرلر، بيل اٶلومو اٶلومو
----------------------------
يا رب بو نه اٶلوم، بو ناصيل ظولوم
آه ديييب ده آغير باشلار آغلايير
چيچه يي بورنوندا، سولان بو گولوم
تورپاغا قاريشان ساچلار آغلايير

جان دايانير مي بئله بير زارا
قالدي قييامته منده كي يارا
دور مزارچي، قازما وورما مزارا
سن گٶرمه زسين داشلار آغلايير

اٶتمه بولبول اٶتمه باغلار ياسليدير
بوگون آردانوشدا چايلار ياشليدير
قالان بير كرمدير، گئده ن آسليدير
اووالار، يايلالار، كٶشكلر آغلايير

افكاري سن غمسيز قالمازسين بير گون
اورتادا بير تابوت، بو ناصيل دويون
هر كيمين اوزونه باخدييسام بو گون
چكيلير اوره كلر، ايچلر آغلايير

(افكاري)
----------------------------
بيز دونيادان گئده ر اولدوق
قالانلارا سلام اولسون
بيزيم اوچون خئيير دوعا
قيلانلارا سلام اولسون

اجل بوكه بئليميزي
سٶيله تمه يه ديليميزي
خسته ايكن حاليميزي
سورانلارا سلام اولسون

تنيم اورتايا آچيلا
ياخاسيز گٶمله ك بيچيله
بيزي بير آسان وجهيله
يويانلارا سلام اولسون

صيلا وئريله قصديميزه
گئده ر اولدوق دوستوموزا
ناماز اوچون اوستوموزه
دورانلارا سلام اولسون

آشيق يونوس سٶيله ر سٶزون
ياش دولدورور ايكي گٶزون
بيلمه يه نلر نه يي بيلميش
بيله نلره سلام اولسون
----------------------------
گلدي گئچدي عٶمروم منيم
شول يئل اسيب گئچميش كيمي
هله منه شٶيله گلدي
گٶزوم يوموب آچميش كيمي

ايشته بو سٶز حاق تانيقدير
بو جان گٶوده يه قونوقدور
بير گون اولا چيخا گئده
قفسدن قوش اوچموش كيمي

بير خسته يه واردين ايسه
بير ايچيم سو وئردين ايسه
يارين آندا قارشي گله
حاق شارابين ايچميش كيمي

يونوس ائمره بو دونيادا
ايكي كيشي قالير دئرلر
مگر خيضير ايلياس اولا
آب-ي حيات ايچميش كيمي
----------------------------
بير چيچك ايديم دونيادا
آچامادان قيريلديم
----------------------------

سن ده ايسته ردين ايشيقلانديراسان ائل يولونو
اولان اينسان ييخيلاندا توتاسان ساغ سولونو

الده ميفتاح-ي فضيلت چاليشيردين بلكه
آچاسان درده گيريفتار اولانين ال قولونو

اوستومه اسدي يامان يئل، نئجه كسدي خولومو
قيشا دٶنده ردي يازيم، قازدي قوپارتدي كولومو

ائل اوبا چوخ دا گليب آغلاييب اسكيلتدي غميم
ولي من چوخ سئويره م سنسيز اولاندا اٶلومو

------------------------------------

سن گئده رسه ن آدين قالار
دوستلار سني خاطيرلايار
دويون اولار، بايرام اولار
دوستلار سني خاطيرلايار

------------------------------

گليملي گئديملي دونيا،

سون اوجو اٶلوملو دونيا

----------------------------

ان سونوندا اٶلومدور سئوگيليم
ايسته ر
ييرتيجي اللرده اولسون
ايسته ر
گٶزلرينين ايسلاق ياتاغيندا
ان سونوندا اٶلومدور سئوگيليم

آموزش زبان ترکی استانبولی + دانلود دیکشنری ترکی به فارسی (ترکیه به فارسی ) 2

صفات:

صفات در زبان ترکی قبل از اسم می آیند و بر چند نوع می باشند:

صفت مطلق: صفتی است که به صورت ثابت در فرهنگ لغات قرار دارد و با آمدن قبل از اسم در واقع آن را تعریف می کند. مثال: 

 güzel (زیبا)   ,   kötü (بد)   ,     az (کم)   ,   çok (زیاد) 

صفت برتر: این نوع صفت با افزودن پیشوند daha ، که خود دارای معنی می باشد، به قبل از صفت مطلق ساخته می شود. مثال: 

  daha güzel (زیباتر)   ,   daha  kötü (بدتر)    ,    daha az (کمتر)   ,   daha çok (بیشتر) 

صفت برترین: این نوع صفت با افزودن پیشوند en به قبل از صفت مطلق ساخته می شود. مثال: 

  en güzel (زیباترین)   ,   en  kötü (بدترین)   ,     en az (کمترین)   ,    en çok (بیشترین)

نکته اول: نوع خاصی از صفت وجود دارد که از مصدر فعل یا اسم ساخته می شود و در فرهنگ لغات به ندرت یافت می شوند. بلکه بسته به موقعیت این نوع صفت ساخته می شود. این صفت با افزودن li یا lı به مصدر ساخته می شود. البته باید دقت داشت که هنگام ترکیب ek - آخر مصدر حذف می شود. مثال: 

 ـ  در زیر yetenek به معنی توانایی که خود اسم می باشد در ترکیب با lı به صورت yeteneklı به معنی توانا در آمده است:

yetenek + lı = yeteneklı        

 ـ  در زیر yemek به معنی خوردن که خود فعل می باشد در ترکیب با li به صورت yemeli به معنی خوردنی در آمده است:

yemek + li = yemeli        

نکته دوم: نوع خاصی از صفات همچون çok و fazla  هر دو به معنی زیاد می توانند بر سر صفات دیگر آمده و نشان دهنده تاکید بیشتر بر آن صفت باشند. مثال:

ـ صفت çok به معنی "زیاد" وقتی همراه با صفت güzel به معنی "زیبا" میاید با هم معنی "خیلی زیبا" را می دهند.

ـ صفت fazla هم به معنی "زیاد" وقتی همراه با صفت güzel به معنی "زیبا" میاید با هم معنی "خیلی زیبا" یا "بیش از حد زیبا" را می دهند.

جمع بستن صفت و اسم: برای جمع بستن هم صفت و هم اسم از پسوندها ی  ler - یا lar - استفاده می شود. مثال:

dağ  کوه   +   lar   =  dağlar  کوهها                    çiçek   گل   +   ler  =   çiçekler  گلها

güzel  زیبا   +   ler   =  güzeller  زیباها                   acı   تلخ   +   lar  =   acılar  تلخی ها

 

حروف اضافه

توجه: اول یک نکته درباره یک وِیژگی که منحصر به فرد زبان ترکی است بگویم: در زبان ترکی هیچ حرف اضافه ای کلمه مستقل نیست و تماما به کلمات دیگر می پیوندند. یعنی حروف اضافه در اشتقاق با کلمات دیگر دارای معنی شده و معنی آن کلمه را نیز تغییر می دهند. توضیحات بعدی این مسئله را کاملا مشخص خواهد کرد.

 

حرف اضافه مفعولی (را):

 حرف اضافه "را" با افزودن صداهای u ، ü و i یا ı به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه ö ، o ، u و یا ü باشد صدای آخر ü یا u خواهد بود. در مابقی کلمات صدای آخر i یا ı خواهد بود.

البته توجه داشته باشید که اگر صدای آخر کلمه خود جزو حروف صدادار باشد در ساخت مفعول صدای n قبل از یکی از صداهای مفعولی استفاده می شود، مثل "او را" در زیر.           مثال:

o + u = onu     او را

yol + u = yolu    راه را

bülbül + ü = bülbülü   بلبل را

sürü + ü = sürünü     دسته را

sen + i = seni     تو را

dil + i = dili     زبان را

kız + ı = kızı    دختر را

  kitap + ı = kitapı   کتاب را

مثال در جمله:   

من او را دیدیم    Ben onu gördüm      یا        من تو را دیروز دیدم     Ben seni dün gördüm

 

حرف اضافه (از):

  حرف اضافه "از" با افزودن پسوند den یا dan به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö باشد پسوند آخر den  خواهد بود. در غیر این صورت آخر کلمات پسوند dan را خواهد داشت.   مثال:  

yol + dan = yoldan              از راه

nur + dan = nurdan            از نور 

kız + dan = kızdan            از دختر

bülbül + den = bülbülden          از بلبل

bir + den = birden                      از یک

kör + den = körden                    از کور

مثال در جمله:    من از این راه آمدم    Ben bu yoldan geldim      یا        از یک تا ده بشمار     Birden onacak sana

حرف اضافه (به):

حرف اضافه "به" با افزودن صداهای e (با تلفظ اَ ) یا a به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö باشد صدای آخر e  خواهد بود. در غیر این صورت آخر کلمات صدای a را خواهند داشت.  

البته توجه داشته باشید که اگر صدای آخر کلمه خود جزو حروف صدادار باشد در ساخت مفعول صدای y قبل از صدای اضافه ساز استفاده می شود، مثل "به زنده" در زیر.   مثال:

ev + e = eve              یه خانه

dil + e = dile                به زبان 

diri + e = diriye           به زنده

yol + a = yola                    به راه

kız + a = kıza                   به دختر

kar + a = kara                  به برف

مثال در جمله:   

 من به خانه رفتم    Ben getim eve      یا        دارم به برف نگاه می کنم     Kara bakiyorum

 

 

 

توجه: اول یک نکته درباره یک وِیژگی که منحصر به فرد زبان ترکی است بگویم: در زبان ترکی هیچ حرف اضافه ای کلمه مستقل نیست و تماما به کلمات دیگر می پیوندند. یعنی حروف اضافه در اشتقاق با کلمات دیگر دارای معنی شده و معنی آن کلمه را نیز تغییر می دهند. توضیحات بعدی این مسئله را کاملا مشخص خواهد کرد.

حرف اضافه (در):

 حرف اضافه "در" با افزودن پسوندهای  de و da به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö  باشد پسوند آخر de  خواهد بود. در مابقی کلمات پسوند آخر da خواهد بود.    

نکته: اگر کلمه فقط از یک حرف صدادار تشکیل شده باشد نیاز به یک مصوت(ترجیحا n) قبل از گرفتن این پسوند خواهد داشت. مثل «در او» در مثال پایین.       مثال:  

o + da = onda     در او

yol + da = yolda    در راه

çöl + de = çölde   در بیرون

sürü + de = sürüde   در دسته

sen + de = sende     در تو

dil + de = dilde     در زبان

kız + da = kızda    در دختر

kitap + da = kitapda  در کتاب

مثال در جمله: من عشق را در او پیدا کردم  Ben sevgini onda buldum  یا  من تو را دیروز در جاده دیدم  Ben seni dün yolda gördüm

حرف اضافه (تا):

  حرف اضافه "تا" با افزودن پسوند cek یا cak به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö باشد پسوند آخر cek خواهد بود. در غیر این صورت آخر کلمات پسوند cak را خواهد داشت. 

نکته: به صداهای قبل از پسوند و آخر کلمات دقت کنید. مثل«تا راه» یا «تا خانه» و ....      مثال: 

yol + cak = yolacak                   تا راه

bura + cak = buracak             تا اینجا 

son + cak = sonacak                 تا آخر

ev + cek = evecek                 تا خانه

bir + cek = birecek                  تا یک

çöl + cek = çölecek               تا بیرون

مثال در جمله:    همه چیز تا اینجا کافیه    Herşey buracak yeter      یا        از یک تا ده بشمار     Birden onacak sana

حرف اضافه (با):

حرف اضافه "با" با افزودن پسوندهای le یا la به آخر کلمات ساخته می شوند. اگر صدای ما قبل آخر کلمه i ، ü ، e یا ö باشد پسوند آخر le خواهد بود. در غیر این صورت آخر کلمات پسوند la را خواهند داشت.  

نکته: در ساخت بعضی از کلمات با این پسوند نیاز به افزودن برخی صداها به کلمه قبل از پسوند می باشد. مثل «با تو» و «با ماشین» در مثال پایین.    مثال:

sen + le = seninle                      با تو

iyi + le = iyile                        با خوبی 

sürü + le = sürüle                 با دسته

araba + la = arabayla            با ماشین

kız + la = kızla                            با دختر

kar + la = karla                           با برف

مثال در جمله:   

 من با تو صحبت کردم     Ben seninle konuşdum      یا        با ماشین اومدی؟    ? Arabayla geldimmi

 

 

 

صرف افعال

توجه: به دلیل اهمیت ویژه ای که افعال در جمله دارند و فهم دقیق کاربرد زمانها در موقعیت های مناسب خود این صرف افعال در چندین جلسه به صورت دقیق مورد بحث قرار خواهد گرفت.

زمان حال ساده (Şimdiki Zaman):

 برای ساخت زمان حال ساده ابتدا مصدر فعل را که دارای پسوند mek و یا mak هست حذف کرده سپس پسوند yor و در پایان پسوند مرتبط با هر شخص را به ترتیب زیر اضافه می کنیم:

git+yor+um = gidiyorum   می روم

git+yor+uz = gidiyoruz  می رویم

git+yor+sun = gidiyorsun    می روی   

git+yor+sunuz = gidiyorsunuz  می روید

git+yor = gidiyor    می رود 

git+ yor+lar = gidiyorlar می روند

مثال: 

Ben herşeyi biliyorum  من همه چیز را می دانم

Sen araba sürüyorsun  تو ماشین می رانی

O beni anliyor   او مرا درک می کند

Biz sana bir hediye alıyoruz  ما یک هدیه برایت می گیریم

Siz dersi oğreniyorsunuz  شما درس را یاد می گیرید

Onlar bir bina yapıyorlar  آنها یک ساختمان می سازند

 

سوالی کردن افعال ساده:

  برای سوالی کردن افعال زمان حال ساده بعد از پسوند yor از پسوندهای پرسشی mu ، mi ، mı و یا mü استفاده کرده و با افزودن پسوند مرتبط هر شخص جمله را سوالی می کنیم.  

نکته: در اکثر حالتهای سوالی کردن جملات فقط شکل افعال تغییر می کند اما بعضی مواقع علاوه بر تغییر فعل، کلمه acaba هم به جمله افزوده می شود. (مثال در پایین)

 

git+yor+muyum = gidiyormuyum?   آیا می روم؟

git+yor+musun = gidiyormusun?    آیا می روی؟

git+yor+mu = gidiyormu?    آیا می رود؟

git+yor+muyuz = gidiyormuyuz?  آیا می رویم؟  

git+yor+musunuz = gidiyormusunuz?  آیا می روید؟

git+ yor+larmı = gidiyorlarmı? آیا می روند؟

 

مثال:

 

Ben herşeyi biliyormuyum?  آیا من همه چیز را می دانم؟

Sen araba sürüyormusun?  آیا تو ماشین می رانی؟

O beni anlıyormu?   آیا او مرا درک می کند؟

Biz sana bir hediye alıyoruz?  آیا ما یک هدیه برایت می گیریم؟

Siz dersi oğreniyormusunuz?  آیا شما درس را یاد می گیرید؟

Onlar bir bina yapıyorlarmı?  آیا آنها یک ساختمان می سازند؟

 

مثال برای کاربرد acaba در جمله:

 

 Anlıyamıyorum gidiyormusun acaba ya yok?      متوجه نمی شوم آیا می روی یا نه؟

منفی کردن افعال ساده:

برای منفی کردن افعال در زمان حال ساده قبل از پسوند yor یکی از پسوندهای  mu ، mi ، mı و یا mü را آورده و سپس پسوند مرتبط با هر شخص را به آن اضافه می کنیم.  

git+mi+yor+um = gitmiyorum   نمی روم

git+mi+yor+sun = gitmiyorsun    نمی روی

git+mi+yor = gitmiyor    نمی رود

git+mi+yor+uz = gitmiyoruz  نمی رویم  

git+mi+yor+sunuz = gitmiyorsunuz  نمی روید

git+ mi+yor+lar = gitmiyorlar نمی روند

 

مثال:

Ben herşeyi bilmiyorum  من همه چیز را نمی دانم

Sen araba sürmüyorsun  تو ماشین نمی رانی

O beni anlamıyor   او مرا درک نمی کند

Biz sana bir hediye almiyoruz  ما یک هدیه برایت نمی گیریم

Siz dersi oğrenmiyorsunuz  شما درس را یاد نمی گیرید

Onlar bir bina yapmiyorlar  آنها یک ساختمان نمی سازند

 

 

 

صرف افعال

 

توجه: به دلیل اهمیت ویژه ای که افعال در جمله دارند و فهم دقیق کاربرد زمانها در موقعیت های مناسب خود این صرف افعال در چندین جلسه به صورت دقیق مورد بحث قرار خواهد گرفت.

زمان آینده (Gelecek Zaman):

 برای ساخت زمان آینده ابتدا مصدر فعل را که دارای پسوند mek و یا mak هست حذف کرده و به ترتیب زیر زمان را می سازیم:

مصدر فعل + cek + e + علامت ضمایر شخصی

git+e+cek+im = gideceğim*          خواهم رفت

git+e+cek+sin = gideceksin         خواهی رفت

git+e+cek = gidecek                     خواهد رفت

git+e+cek+iz = gideceğiz*               خواهیم رفت

git+e+cek+siniz = gideceksiniz        خواهید رفت 

git+e+cek+ler = gidecekler              خواهند رفت

 

*نکته: در مواردی مثل بالا گاهی صدای k با رسیدن به حرف صدادار (اینجا i) تبدیل به صدای ğ می شود.

   مثال: 

Ben yarin şehire döneceğim  من فردا به شهر برخواهم گشتم

Sen herşeyi anlayacaksın       تو همه چیز را خواهی فهمید

O beni artik unutacak            او دیگر مرا فراموش خواهد کرد

Biz sana bir hediye alacağız    ما یک هدیه برایت خواهیم خرید

Siz dersi öğreneceksiniz       شما درس را یاد خواهید گرفت

Onlar bir bina yapacaklar           آنها یک بنا خواهند ساخت

 

سوالی کردن افعال گذشته:

  برای سوالی کردن افعال زمان آینده کمی متفاوت تر از ساخت آن عمل کرده و به ترتیب زیر فعل پرسشی را می سازیم:  

مصدر فعل + cek + e به علاوه (mu ، mi ، mı یا mü ) + علامت ضمایر شخصی

 

 نکته: دراین فرمول برای سوم شخص مفرد و جمع استثنا وجود دارد و در آنها علامات پرسشی در آخر فعل قرار می گیرند. به ترتیبی که در جدول زیر مشاهده می کنید:

git+e+cek+mi+im = gidecekmiğim?        خواهم رفت

git+e+cek+mi+sin = gidecekmisin?       خواهی رفت

git+e+cek+mi = gidecekmi?                     خواهد رفت

git+e+cek+mi+iz = gidecekmiğiz?         خواهیم رفت

git+e+cek+mi+siniz = gidecekmisiniz?   خواهید رفت 

git+e+cek+ler+mi = gideceklermi?        خواهند رفت

 

مثال:

Ben yarin şehire dönecekmiğim?آیا من فردا به شهر برخواهم گشت؟

Sen herşeyi anlayacakmısın?      آیا تو همه چیز را خواهی فهمید؟

O beni artik unutacakmı?       آیا او دیگر مرا فراموش خواهد کرد؟

Biz sana bir hediye alacakmığız? آیا ما یک هدیه برایت خواهیم خرید؟

Siz dersi öğrenecekmisiniz?        آیا شما درس را یاد خواهید گرفت؟

Onlar bir bina yapacaklarmı?            آیا آنها یک بنا خواهند ساخت؟

 

منفی کردن افعال گذشته:

برای منفی کردن افعال در زمان آینده به ترتیب زیر عمل می کنیم:  

مصدر فعل + cek + meye,maya + علامت ضمایر شخصی

 

git+meye+cek+im = gitmeyeceğim        نخواهم رفت

git+meye+cek+sin = gitmeyeceksin     نخواهی رفت

git+meye+cek = gitmeyecek                  نخواهد رفت

git+meye+cek+iz = gitmeyeceğiz        نخواهیم رفت

git+meye+cek+siniz = gitmeyeceksiniz  نخواهید رفت

git+meye+cek+ler = gitmeyecekler      نخواهند رفت

 

مثال:

Ben yarin şehire dönmeyeceğim      من فردا به شهر برنخواهم گشت

Sen herşeyi anlamayacaksın             تو همه چیز را نخواهی فهمید

O beni artik unutmayacak             او دیگر مرا فراموش نخواهد کرد

Biz sana bir hediye almayacağız     ما یک هدیه برایت نخواهیم خرید

Siz dersi öğrenmeyeceksiniz          شما درس را یاد نخواهید گرفت

Onlar bir bina yapmayacaklar               آنها یک بنا نخواهند ساخت

 

 

آموزش زبان ترکی استانبولی + دانلود دیکشنری ترکی به فارسی (ترکیه به فارسی )

آموزش زبان ترکی استانبولی  

الفبای ترکی استانبولی

الفبای ترکی استانبولی با حروف لاتین می باشد و دارای تفاوتهایی نسبت به الفبای لاتین سایر زبانها می باشد. آن شامل 29 حرف است. 

 

A  آ مثل:   (آدم)   adam

 M م مثل:   (مدرسه)   mektep

B ب مثل:   (صلح)   barış

N ن مثل:   (نفس)   nefes       

C ج مثل:   (جان)   can

O اُمثل:   (افتخار)   onur    

Ç چ مثل:   (سریع)   çabuk

Ö^۶ اُئـ مثل:   (مرگ)   ölüm    

D د مثل:   (آهن)   demir

P پ مثل:   (انگشت)   parmak      

E^۱ اِ اَ مثل:   (دست) el - (قبیله) el

R ر مثل:   (رویا)   rüya  

F ف مثل:   (کارخانه)   fabrika

S س مثل:   (زرد)   sarı    

G گ مثل:   (شب)   gece

Ş ش مثل:   (آبشار)   şelale     

Ğ^۲ غ ی مثل:   (معلم)   öğretmen

T ت مثل:   (داس)   tırpan           

H^۳ ه ح خ مثل:   (خبر)   haber

U او مثل:   (پرواز)   uçuş     

I^۴ ائـ مثل:   (کارگر)   ırgat

Ü^۷ ئوُ مثل:   (وطن)   ülke     

İ ایـ مثل:   (انسان)   insan

V و مثل:   (دارایی)   varlık       

J ج مثل:   (ژاله)   jale

Y ی مثل:   (دروغ)   yalan

K^۵ ک ق مثل:   (مقابل)   karşı

Z ز ذ ض ظ مثل:   (ظلم)   zulüm

L ل مثل:   (بندر)   liman

 

۱- کلمه el اگر با صدای اَ تلفظ شود دست و اگر با اِ تلفظ شود قبیله معنی می دهد.

2- در ترکی استانبولی هیچ کلمه ای با این حرف آغاز نمی شود و اکثرا در وسط کلمه میاید. البته به ندرت صدای (غ) می دهد.

3- در ترکی استانبولی صدای خ وجود ندارد و کلمات دارای صدای (خ) با صدای (ه) تلفظ می شوند.

4- این صدا، ما بین (ای) کشیده و (اِ) قرار دارد و اکثر کوتاه تلفظ می شود مثل همون مثال.

5- در ترکی استانبولی بسیاری از کلمات که در زبان آذری به صورت (ق) تلفظ می شوند، با صدای (ک) تلفظ می شوند. مثلkalem که به معنی قلم میباشد. ضمنا توجه داشته باشید که صدای (ک) در کلمه "kitab" به صورتی دیگر تلفظ می شود.

6- این حرف ما بین (اُ) و (او) قرار دارد و هنگام تلفظ لبها بیشتر به طرفین باز می شوند.

7- این صدا ما بین (او) کشیده و (اُ) کوتاه تلفظ می شود و هنگام تلفظ لبها بیشتر به طرفین باز می شوند.

 

 

 

 

 

 

 

دو دیکشنری ترکی استانبولی:

دیکشنری اول به صورت کتاب بوده و در کتاب فروشی ها یافت می شود:

»» فرهنگ ترکی استانبولی به انگلیسی و فارسی

تالیف: دکتر قدیر گلکاریان (عضو هیات علمی دانشگاه و انجمن زبانشناسان ترکیه)

توضیحات: این دیکشنری که ناشر آن انتشارات راهنما می باشد شامل بیش از 25000 لغات و اصطلاحات ترکی می باشد که به دو صورت انگلیسی و فارسی معادل دارد. در ضمن علاوه بر معانی هر لغت،  اصلیت هر لغت، یعنی اینکه کلمه اصیل ترکی است یا مال زبانهای دیگر، نیز آورده شده است. ضمنا لغات فنی و تخصصی نیز به صورت مربوط به رشته  خود، مشخص شده اند. این دیکشنری برای علاقمندان این زبان بسیار سودمند می باشد.

دیکشنری دوم به صورت نرم افزار بوده و برای علاقمندان جهت استفاده در کامپیوتر مفید می باشد:

»» این دیکشنری به صورت ترکی به فارسی است .  این دیکشنری کامل می باشد و دارای لغات خیلی زیادی است. دیکشنری از لینک های زیر قابل دانلود است:

 

سرور 1 + کرک

 

سرور 2 بدون کرک

 

همچنین برای دانلود کرک این برنامه می توانید از یکی از لینکهای زیر استفاده کنید:

 

سرور 1

 

سرور 2

 

نکته:بعد از نصب فايل PB_2008 (کرک) را جايگزين فايل اصلي نماييد.
براي اجراي برنامه بايد ابتدا روي Icon برنامه در Desktop راست كليك كرده و Properties رو بزنيد و در قسمت Target آدرس را از PBStub.exe به PB_2008.exe تغيير دهيد مانند زير

"C:\Program Files\LingvoSoft\LingvoSoft Talking PhraseBook 2008 (English-Persian (Farsi)) for Windows\PB_2008.exe

یعنی بعد از این که کرک را در محل نصب کپی کردید آن را به دسکتاپ سند کنید شورتکات کنید و برنامه را به جای اجرا کردن از آیکون موجود در دسکتاپ از آیکون سند شده به دسکتاپ (کرک) باز کنید تا برنامه کامل باز شود .

 

نکات پایه گرامری(ضمایر)

 

ضمایر Zamirler

ضمایر شخصی فاعلی 

 Şahıs Zamirleri

ben                               من

sen                                 تو

o                                     او

biz                                  ما

siz                              شما

onlar                  آنها، ایشان

 

ضمایر شخصی مفعولی

 Nesnel Zamirleri

beni, bana                    مرا، به من

seni, sana                       ترا، به تو

onu, ona                       او را، به او

bizi, bize                      ما را، به ما

sizi, size               شما را، به شما

onları, onlara            آنها را، به آنها

 

ضمایر ملکی

 İyelik Zamirleri

benim                         مال من

senin                            مال تو

onun                             مال او

bizim                            مال ما

sizin                          مال شما

onların                        مال آنها

 

کاربرد ضمایر با شکل افعال

کاربرد این ضمایر در جملات با اشکال خاص افعال و سایر کلمات از جمله اسمها همراه هستند. مثالهای زیر کاربرد این ضمایر را به خوبی روشن خواهد نمود.

 ضمایر ملکی

Benim kaderim            سرنوشت من

Senin kaderin               سرنوشت تو

Onun kaderi                  سرنوشت او

Bizim kaderimiz            سرنوشت ما

Sizin kaderiniz           سرنوشت شما

Onların kaderi             سرنوشت آنها

ضمایر مفعولی

Beni vurma                         مرا نزن

Seni vurmuram             ترا نمی زنم

Onı vurma                         او را نزن

Bizi vurmayın                   ما را نزنید

Sizi vurmuruz        شما را نمی زنیم

Onları vurmayın             آنها را نزنید

ضمایر فاعلی

Ben gidiyorum               من می روم

Sen gidiyorsun               تو می روی

O gidiyor                         او می رود

Biz gidiyoruz                  ما می رویم

Siz gidiyorsunuz          شما می روید

Onlar gidiyorlar            آنها می روند

 

شکل دوم ضمایر مفعولی

            نکته: برخی جملات به صورت امری می باشند که در آینده مورد بحث قرار خواهند گرفت.

                                                  فعلا کاربرد ضمیر مورد نظر است.

Kalemi ver bana                               قلم را به من بده

Kalemi verrem sana                    قلم را به تو می دهم

Kalemi ver ona                                   قلم را به او بده

Kalemi ver bize                                  قلم را به ما بده

Kalemi verrem size                 قلم را به شما می دهم

Kalami ver onlara                             قلم را به آنها بده

 

نکته:

نوع دیگری از ضمیر ملکی وجود دارد که با افزودن kı- یا ki- ساخته می شود:

Benimki                           مال من

Seninki                             مال تو

Onunkı                             مال او

Bizimki                              مال ما

Sizinki                           مال شما

Onlarınkı                         مال آنها

 

 

 

جلفالی لار اویاخدی تراختورا دایاخدی ( هواداران تراختور در جلفا )

عید نوروز در آذربایجان

نوروز در آذربایجان

 

صبر اولسا کونول، قيش دا گئده ر، شخته ده، قاردا

بايرام دا گلر، آرديجا بولبولده، باهاردا

بير آزجا گولوم سن بو غم فرقته دؤزسن

هيجراندا چاتار باشا، گلر نازلي نيگاردا

 

 

عید نوروز نه تنها در آذربایجان، بلکه در تمام ایران و حتی در بعضی از ممالک مشرق زمین عزیز شمرده می شود. و در این موقع ما شاهد جشنهای باشکوه و ملی می باشیم.

در نوروز طبیعت لباس خود را عوض کرده و با آمدن بهار شادابی را در طبیعت می بینیم.

به زعم مورخان تورک نوروز از زمانهای  بسیار کهن در آذربایجان مرسوم بوده است و حتی می توان آن را برابر با دین زرتشت به حساب آورد. بنا به استناد یافته های اخیر باستانشناسی و گفته های مورخان سرشناس خارجی و تورک، قدمت آذربایجان به حدود 8 هزار سال قبل از میلاد برمی گردد. با کنکاشی که از دورانهای کهن آذربایجان به عمل آمده است کشف شده است که نوروز از دیرباز در این سرزمین و دیگر ممالک تورک وجود داشته است.

"نوروز را می توان از اختراعات مربوط به کشاورزان اولیه دانست. از دوره جدید عصر سنگ (یئنی داش دؤرو) با تکامل عقلی انسان، کشاورزی به وجود آمد. به دنبال این اختراع کشاورزان در هر دوره ای از بهار دست به اختراع نوروز زدند."

چنانچه بعدها سلسله هایی مانند اشکانیان – که تورک بودند - چند روز قبل از عيد در صحن دربار 12 ستون از خشت خام برپا می کردند و بر بالای هرستون يکی از غلات مانند گندم، جو، ماش، عدس، ذرت و... می روياندند تا بدانند کدام غله در آن سال بهتر می رويد و محصولش فراوان تر است.

پس ازرواج کامل آیین زرتشتی، سه ظرف سبزی به نشانه سه اصل بنیاد ین پیام زرتشت یعنی پندار نیک ، گفتار نیک و کردار نیک، درخوان نوروزی جای میگرفتند.

عید نوروز سال ها پیش از میلاد در آذربایجان برگزار می شده و مردم برخی از احساسات بشر دوستانه و جهان بینی خود را با این جشنواره مربوط می دانند زیرا در اوستا کتاب مقدس زرتشتیان نوروز به منزله جشن ستایش رفاه مقدسات محسوب می شود و گفته می شود که نوروز عید فراوانی کشت و سرآغاز تندرستی و برکت و وفور است. در خانه ها نيز گفته اند که هفت نوع سبزی می کاشتند تا آن را که بهتر می رويد بشناسند.

 زردشت خود نیز عامل مهمی در گسترش کشاورزی در آذربایجان بوده است. به اعتقاد "بنیاداف" قید شدن این عید در سالنامه زرتشت به 4هزار سال قبل از میلاد بر می گردد. پيروان آيين زرتشت را عقيده بر آن است که در روز شش ماه فروردين زرتشت توفيق يافت که با خداوند مناجات کند، لذا اين روز را به نام "نوروز" جشن می گرفتند.

در قرن نهم قبل از میلاد دولت تورک ماننا که از ممالک متمدن مشرق زمین بود در کشاورزی به پیشرفتهای فراوانی دست یافته بود. اهالی این دولت با اهالی دول دیگر عید بهار را به صورت باشکوه اجرا می کردند.

نظام الملک (عصر 11) در سیاستنامه خود نوروز را جشنی مردمی و جشن ملت بر می شمارد.

تقویم 12 حیوانی ترکان نیز بر اساس ماههای سال به گردش در می­آمد و نهایتا در عید نوروز این گردش تجدید می شد.

"پائولو دلسول" در کتاب طالع بینی چینی می نویسد: حتی در عصر ما، چینی ها اعتقاد دارند که وقایعی که در هر سال رخ می دهد و افرادی که در آن سال به دنیا می آیند تحت تاثیر خصوصیت حیوانی است که در آن سال به دنیا می آیند تحت تاثیر خصوصیات خیوانی است که بر آن سال حاکم است. بنابراین چینی ها و کلیه ملتهای زردپوست، چه در کار و چه در دوستی و عشق و ازدواج، اهمیت فراوانی برای این سالها قائل هستند.

لازم به ذکر است که چینی ها و ژاپنی ها با تورکان همنژاد هستند. این همنژادی را می توان در آداب و رسوم مختلف، زبان و چنین مواردی مشاهده کرد.

این تقویم که جزء تقویمهای کهن می باشد از قرن هفتم هجری به قلمرو سیاست، علم و فرهنگ ایرانیان وارد شد.

در "دیوان لغات الترک" محمود کاشقیرلی نیز در مورد آداب و رسوم مربوط به نوروز در میان ترکان می توان به وفور مطالبی را مشاهده کرد.

همانطور که قبلا نیز ذکر شد این عید و جشن به عنوان جشن ملی یاد می شود. و یکی از بزرگترین جشنهای ملت تورک علی الخصوص تورکان آذربایجان همین جشن نوروز می باشد. در این جشن ملت تورک لباسهای نو می پوشیدند و به اجرای مزاسمات ملی می پرداختند از جمله می توان به اجرای حرکات پهلوانی، ایجاد آتش در اجاقها، اجرای رقص، طبخ غذاهای متنوع، ایجاد محافل ادبی و هنری، اجرای موسیقی و ترانه های اصیل به وسیله سازهای ملی آذربایجان همچون کمانچه – تار قوپوز و... (نوروز گلیر   یاز گلیر  // باهار گلیر   ساز گلیر)، نوشتن نوروز نامه ، یاد کردن قهرمانها و شخصیتهای مختلف ملت تورک، قربانی دادن برای گؤک تانری و الهه های مربوط به آبهای سطحی و آتش و...(مثل آناهیتا که در دوره امپراطوری مادران –آنا خاقانلیقی- در عصر سنگ به وجود آمده بود)، تجدید عهد و پیمان با خالق هستی بخش و الهه های مربوط به آب – آتش و.. 

به عید نوروز عید علی (ع) نیز گفته می شود چرا که در این روز امام اول شیعیان مسئولیت خلافت مسلمین را به عهده گرفته است. و نيز بر اساس روايتی ديگر در همين روز حضرت محمد امير مومنان را در غدير خم به جانشينی خود برگزيد.

از چیزهایی در سفره هفت سین می گذارند می توان از سمنو نام برد. سمنو تنها به معنای سرسبزی و طراوت نیست بلکه به معنای برکت نیز می باشد. سمنو به عنوان لذیذ ترین غذا در عید نوروز می باشد. و بعد از طبخ، آن را در میان خویشاوندان و همسایه ها تقسیم می کنند سمنو در میان ملت تورک به عنوان عامل تداوم بخش نسلها شناخته می شود. در نمونه هاي باقي مانده از ادبيات شفاهي يا فلكلور ، اشعار و داستان هاي بسياري وجود دارد كه به طور مستقيم يا غير مستقيم، نوروز و ايام آن نقش مهمي در روند ماجرا ايفا مي كنند. رسمی است که در زمان نوروز سمنو را در میان زنانی که دارای اولاد نمی شوند می گردانند و می گویند: "آی بونو گؤیردن تانری، بو گلینی ده گؤیرت، آرزوسونا کاما یئتیر. مطلبینه، مورادینا چاتدیر. عهدینی اومیدینی بیتیر" (ترجمه: ای خدایی که این سمنو را بارور کردی این عروس را هم بارور کن، آرزویش را اجابت کن، به خواسته اش برسان، به امیدی که دارد برسان)

مراسم سمنو نیز در آذربایجان اجرا می شود. و در مورد آن ترانه و ماهنی خوانده می شود و متناسب با آن رقص نیز اجرا می شود.

پس از دوره صفويه در زمان افشاريه و قاجاريه نوروز همچنان گرامی و محترم ماند و حکومت ها نه تنها سر ستيز با آن نداشتند بلکه در رونق آن سعی می کردند.

 

 

مراسم چهارشنبه سوری

مراسم چرنبه آخشامی (چهارشنبه سوری) از مراسمات کهن آذربایجان می باشد که در اسفند ماه آن را اجرا می کنند. بنا به اعتقادات کهن تورکان نسبت به آب و آتش و.. در این ماه ما با چهارشنبه مختلفی از جمله "سو چرشنبه سی" ، "اود چرشنبه سی" و... مواجه بودیم ولی در حال حاظر ما عموما شاهد اود چرشنبه سی (چهارشنبه آتش) هستیم.

"شال ساللاماق" يا «باجالئق» از جمله سنت‌هاي قديمي آذربايجاني‌ها در چهارشنبه‌ي آخر سال محسوب مي‌شود.

جوانان و نوجوانان آذربايجاني با برداشتن شال يا توبره‌اي در چهارشنبه سوري خود را براي اجراي اين رسم قديمي آماده مي‌كنند و اغلب با تاريكي هوا به خانه‌ي دوست و آشنا و فاميل و حتا ديگران مي‌روند و شال خود را آويزان مي‌كنند؛ به طوريكه ديده نشوند. در گذشته اكثر خانه‌ها در سقف دريچه‌اي براي تهويه داشتند و معمولا شال از آن قسمت آويزان مي‌شد؛ تا صاحبخانه هديه‌اي را در آن بپيچد. اما امروزه اين رسم حالتي ديگر يافته است. براي مثال در را مي‌كوبند و وقتي صاحبخانه در را باز كرد بدون ديده شدن بخشي از شال را به داخل خانه در حاليكه‌ي گوشه‌ي شال را در دست دارند، در را به روي صاحب‌خانه مي‌بندند و بعد از گرفتن هديه شال را برداشته فرار مي‌كنند. هديه‌ي گذاشته شده در داخل شال مي‌تواند چيزهاي مختلفي باشد كه از آن جمله مي‌توان به انواع شيريني و آجيل چهارشنبه سوري و ميوه و ... اشاره كرد. شهريار نيز در اثر ماندگار حيدربابايه سلام خود به اين آيين سنتي اشاره داشته است: بايرامي دي گئجه قوشي اوخوردي آداخلي قئز بيك جورابين توخوردي هر كس شالئن بيرباجادان سوخوردي آي نه گوزل قايدادي شال ساللاماق بيك شالئنا بايراملئقئن باغلاماق شال ايسته‌ديم منده ائوده آغلادئم بيرشال آلئب تئز بئليمه باغلادئم غلام گيله قاشدئم شالي ساللادئم فاطمه خالا منه جوراب باغلادي خان ننه‌مي يادا سالئب آغلادي

آذربايجاني‌ها چهارشنبه آخر سال را جشن مي‌گرفتند

در دهه‌هاي گذشته ساكنان شهرها و روستاها، چهار چهارشنبه اسفندماه را جشن مي‌گرفتند و براي هر يك نامي داشتند كه امروزه فقط شاهد برگزاري جشن آخرين چهارشنبه سال هستيم.
برطبق سنت‌هاي قديم چهارشنبه اول را ”چيله قووان يا يالانچي چارشنبه يا قره چارشنبه” دومين چهارشنبه را ”كول چارشنبه” سومي را ”‌موشتولوق چي” و چهارمي را ”آخرچهارشنبه” مي‌گويند.
زنان ترك چند روز قبل از چهارشنبه آخر سال به بازار مي‌روند و براي سال جديد آيينه، كوزه سفالي، لباس نو و همچنين تنقلاتي از قبيل نخود، كشمش،‌ مغز گردو و بادام و غيره را خريداري مي‌نمايند.
در شب چهارشنبه گروهي از جوانان در كوچه‌ها يا پشت‌بام منازل خود مخصوصا در روستاها اقدام به افروختن آتش مي‌كنند و سپس از روي آن پريده و مي‌گويند:
”اتيل باتيل چارشنبه
بختيم آچيل چارشنبه
باش آغديم ديش آغديم
بوردا قالسين”
بعد از آن مراسم شال‌اندازي و به عبارت محلي ”شال ساللاماق” يا ”‌كجاوه ساللاماق” و يا ”بئلي بئلي” آغاز مي‌شود.
كجاوه ظرفي سه گوش و مثلثي شكل از جنس حلبي بوده و به جاي شال مورد استفاده قرار مي‌گرفت.
در اين مراسم جوانان به پشت بام منازل دوستان و آشنا و همسايگان رفته و از مقابل پنجره‌ها يا روزنه پشت بام اتاق‌ها شال و دستمال خود را به نيت و آرزويي كه در سر دارند روانه پايين مي‌كنند.
صاحبخانه طبق رسم معمول مقداري تنقلات يا پول، يكي دو دانه سيب سرخ يا تخم ‌مرغ ب پز شده كه در ميان پوست پياز آن را به رنگ سرخ در اورده‌اند را داخل شال گذاشته و با دعاي خير وتكان دادن شال يا ريسمان دستمال ان‌ها را روانه مي‌كنند.
در همين شب گروهي از دختران دم بخت و آرزومند از روزنه بام‌ها يا كنار پنجره‌ها به فال گوش ايستاده و بعضي نيز بر سر چهار راه ها مي‌آيستند تا به صحبت‌هاي عابرين گوش داده و نيت و حاجت خود را با توجه به گفته‌هاي آن‌ها تفسير و تعبير نمايند.
صبح روز چهارشنبه دم دماي طلوع آفتاب مردم شهرها و روستاها از بزرگ گرفته تا افراد كوچك، دسته دسته بر سر انهار و چشمه‌سازها رفته و ضمن شادي سه يا هفت بار از روي آب مي‌پرند و براي خود در سال جديد آرزوي سلامتي مي‌كنند.
گروهي نيز با اعتقاد بر اين كه آب‌ها هنگام تحويل سال از نو متولد مي‌شوند، كوزه‌هاي كهنه خود را شكسته و كوزه‌هاي تازه را با آب پر مي‌كنند تا بعدا در سال جديد به كنج اتاق‌ها بپاشند يا در مشك بريزند يا چايي دم كنند و به اين ترتيب ضمن دور كردن قضا و قدر الهي براي آنها در سال جديد مايه بركت باشد. امروزه با ارتباطات اجتماعي مردم با يكديگر و تغييرات فرهنگي كه در جوامع شهر و روستايي به وجود آمده، مراسم شال‌اندازي و آب پر كردن كوزه‌ها تا حدودي رنگ و روي خود را باخته و به دست فراموشي سپرده شده است

 

آداب و رسوم فعلی در نوروز:

خانه تکانی

خانه تکانی از دیگر آئین‌های نوروز است. ده پانزده روز مانده به نوروز خانه تکانی شروع می‌شود. در این آئین، همه وسایل خانه گردگیری و شستشو می‌شود و پاک و پاکیزه می‌گردد.

چنان زوایای خانه را می روبند که اگر تا یک سال دیگر هم آن زوایا از چشم خانم خانه پنهان بماند یا فرصت پاکیزه سازی آنها به دست نیاید، قابل تحمل باشد.

وسواس برای این پاکیزه سازی تا به حدی است که در و دیوار خانه اگر نه هر سال، هر چند سال یکبار نقاشی می‌شود.

پس از خانه تکانی، نوبت سبزه کاشتن می‌شود. مادران حدود یک هفته مانده به نوروز، مقداری گندم و عدس و ماش و شاهی در ظرف‌هایی زیبا می ریزند و خیس می دهند تا آهسته آهسته بروید و برای سفره نوروزی آماده گردد.

 

کارت شادباش

کاری که پس از شکل گیری روش‌های جدید ارتباطی مانند نامه‌نگاری، یا شکل جدیدتر آن نامه‌های الکترونیکی رواج یافته، ارسال کارت شادباش است؛ یک هفته پیش از آغاز سال نو، زمان ارسال کارت‌های شادباش فرا می‌رسد، فرستادن کارت شادباش برای همه دوستان و آشنایان، و اقوامی که در دیگر کشورها یا شهرها زندگی می‌کنند، البته کاری پسندیده است، امروزه و بعد از رواج تلفن بیشتر به یک تلفن برای گفتن تبریک سال نو پس از تحویل سال بسنده می‌کنند.

 

دید و بازدید

دید و بازدید رفتن تا پایان روز ۱۲ فروردین ادامه دارد. اما معمولاً در همان صبح نوروز به دیدن اقوام نزدیک، مانند پدر و مادر، پدر بزرگ و مادر بزرگ، پدر و مادر زن یا شوهر، عمه، عمو، خاله، دائی و... می روند.

روزهای بعد نوبت اقوام دورتر فرا می رسد و سر فرصت به دیگر اقوام و دوستان سر می زنند و دیدارها تازه می‌کنند. حتی اگر کسانی در طول سال به علت کدورت‌هایی که پیش آمده از احوال پرسی یکدیگر سر باز زده باشند، این روزها را فرصت مغتنمی برای رفع کدورت می شمارند و راه آشتی و دوستی در پیش می گیرند.

 

 

مسافرت نوروزی

از آنجا که مدارس در ایام نوروز تا ۱۴ فروردین تعطیل است، فرصت خوبی برای سفر کردن به دست می‌آید. پس گروه کثیری از مردم به شهرهای دیگر و نقاط خوش آب و هوا ی کشور که در ایام نوروز از آب و هوای معتدل برخوردار است، سفر می‌کنند. اما این سفرها نیز خالی از دید و بازدید نیست. مردم به دیدار یکدیگر می روند و دیگران را به شام و ناهار دعوت می‌کنند. سفرهای زیارتی نیز که از دیرباز مرسوم بوده، همچنان رونق دارد. به این معنی که عده زیادی شب عید به قم یا مشهد می روند و پس از یکی دو روز به خانه و کاشانه خود باز می گردند.

 

طبیعت گونو(سیزده بدر)

روز سیزدهم فروردین مردم به دامن طبیعت رفته و به بازی و گردش می پردازند. در عهد  باستان عدد سیزده همچنین روز سیزدهم (سیزده فروردین) نحس و بدشگون شمرده می‌شد به همین دلیل مردم در این روز به دامن طبیعت پناه می‌برند.

 

نوروز دیگر ممالک تورک­زبان

نوروز در جمهوری آذربایجان

مردم جمهوری آذربایجان به واسطه اعتقادات شدید به آیین و مراسم نوروز برای با شکوه تر انجام شدن جشن نوروز برای این مراسم تدارک ویژه ای می بینند از قبیل سرودن ترانه ها پیش از نوروز تدارک بساط شادی ایام نوروز- تهیه لوازم و مواد مورد نیاز سفره نوروز تهیه چیستان های نوروزی – ستایش و نفرین های نوروزی – پند و امثال نوروزی – اعتقادات نوروزی – عادات نوروزی – تماشای نوروزی – آزردنی های نوروزی – انجام آیین و مراسم نوروزی

درمیان مردم آذربایجان رسم بر این است پیش از رسیدن نوروز پوشاک نو خریده به خانه و حیاط سر و سامان داده فرش و پلاس نو بافته و به استقبال نوروز می روند، در رابطه با عید نوروز جای مهمی به اعتقادات و فال ها داده می شود به طوری که در شب چهارشنبه سوری دختران نو رسیده در ته دل فالی گرفته و و مخفیانه پشت درنیمه باز به انتظار ایستاده و اگر در این هنگام حرف خوب وموافقی بشنوند آرزویشان برآورده شده و اگر حرف نامناسبی می شنیدند نیتشان علمی نمی گشته است.بنابر این برمبنای آیین عید مردم از بد گویی و حرف نامناسب دوری می جویند.

در میان عادات نوروزی مراسم خاطره انگیزی همچون ارسال خوان سمنو، انداختن کلاه پوستین به درها آویزان کردن کیسه و توبره از سوراخ بام در شب عید و درخواست تحفه عید در این سرزمین موسوم است.

 

نوروز در قزاقستان

مردم قزاقستان نوروز را اعتدال بهاری می دانند و بر این باورند که در این روز ستاره های آسمانی به نقطه ابتدایی می رسند و همه جا تازه می شود و روی زمین شادمانی بر قرارمی شود. همچنین قزاق ها معتقدند که نوروز آغاز سال است و در میان آنان عبارات زیبایی دربارۀ نوروز وجود دارد . نوروز روزی است که یک سال منتظرش بوده اند نوروز روزی است که خیر بر زمین فرود آمده و بالاخره نوروز روزی است که سنگ نیلگون سمرقند آب می شود:

در شب سال تحویل تا شب قزیر صاحبخانه دو عدد شمع در بالای خانه اش روشن می کند وخانه اش را خانه تکانی کرده و چون مردم قزاق عقیده بر این دارند که تمیز بودن خانه در آغاز سال نو باعث می شود افراد آن خانه دچار بیماری و بدبختی نشوند آنان بر این مساله ایمان دارند و آن را هر ساله رعایت می کنند.

در شب نوروز دختران روستایی قزاق با آخرین گوشت باقیمانده از گوشت اسب که سوقیم نام دارد غذایی به نام اویقی آشار همراه با آویز می پزند و از جوان هایی که دوستشان دارند پذیرایی می کنند . آنان نیز در قبال آن به دختران آینه و شانه و عظر هدیه می کنند که آن را سلت اتکیتر می نامند و به معنی علاقه آور می باشد.

در عید نوروز جوانان یک اسب سرکش را زین کرده و عروسکی که ساخته دست خودشان است با آویز زنگوله ای به گردنش درساعت سه صبح که ساعتی معین از شب قزیر است رها نموده تا از این طریف مردم را بیدار نمایند. عروسک در حقیقت نمادی از سال نو است که آمدن خود را سوار بر اسب به همه اعلام می کند.

نوروز برای قزاق ها بسیار مقدس بوده و اگر در این روز باران یا برف ببارد آن را به فال نیک گرفته و معتقدند سال خوبی پیش رو خواهند داشت. در عید نوروز مردم لباس نو و سفید به تن می کنند که نشانه شادمانی است. دید و بازدید اقوام دراین ایام با زدن شانه ها به یکدیگر از آیین و رسوم مردم قزاق در ایام عید نوروز می باشد، همچنین پختن غذایی به نام نوروز گوژه(کوژه = آش) که تهیه آن به معنی خداحافظ با زمستان و غذاهای زمستانی است و از هفت نوع ماده غذایی تهیه می شود در این ایام جزو آیین و رسوم این سرزمین می باشد.

مسابقات معروفی نیز در ایام نوروز در قزاقستان برگزار می شود که از مهمترین آنان می توان به «قول توزاق» اشاره  نمود که بین گروههای مرد و زن برگزار می شود. اگر برنده زن ها باشند  قزاق ها معتقدند آن سال خوب و پربرکتی است اگر مردها پیروز شوند آن سال نامساعد خواهد بود. از دیگر مسابقات می توان به کوکپار برداشتن بز از مکانی مشخص توسط سواران، آودار یسپاق، قیزقوو و آلتی باقان اشاره نمود.

در عصر نوروز نیز مسابقه آیتیس آغاز می شود که مسابقه شعر و شاعری است.

 

نوروز در ترکمنستان

در کشور ترکمنستان طبق رسم قدیم و جدید دوبار در سال جشن نو گرفته می شود. یکی از این جشن ها با استناد به تقویم میلادی که به تایید سازمان ملل رسیده به عنوان جشن بین المللی (سال نو) شناخته می شود و دیگری برگزاری عید نوروز به نشانه‌ی احیای دوبارۀ آداب و رسوم دیرینه مردم ترکمنستان است.

مردم ترکمنستان دراین ایام با پختن غذاهای معروف نوروزی مانند : نوروز کجه، نوروز بامه، سمنی (سمنو) و اجرای بازی های مختلف توسط جوانان ترکمن حال وهوای دیگری به این جشن و شادی می دهند.

در ایام نوروز مسابقات مختلفی در ترکمنستان برگزار می شود که می توان به مسابقات اسب دوانی، کشتی، پرش برای گرفتن دستمال از بلندی، خروس جنگی، شاخ زنی میش ها، شطرنج بازی، مهره بازی، تاب بازی اشاره نمود.

دید و بازدید در ایام نوروز در میان مردم ترکمن از جایگاه و منزلت خاصی برخوردار می باشد.

 

 نوروز در قرقیزستان

عید نوروز در قرقیزستان تنها یک روز آن هم در روز اول یا دوم فروردین ماه است که به 29 روز یا 30 روز بودن اسفند بستگی دارد. اگر اسفند 29 روز باشد اول فروردین و اگر 30 روز باشد در روز دوم فروردین برگزار می شود. تا قبل از فروپاشی  شوروی سابق این مراسم به دست فراموشی سپرده شده بود ولی پس از فروپاشی دوباره حیات یافت و هر ساله با شکوهتر از سال قبل برگزار می شود.

مراسم جشن این روز را در شهرا دولت تدارک می بیند و در روستاها بزرگان و ریش سفیدان در برگزاری آن دخالت دارند.  در شهرها در میادین بزرگ و در روستاها در بیابان های اطراف این جشن برگزار می شود.

در قرقیزستان در این روز پختن غذاهای معروف قرقیزی مثل «بئش بارماق» مانته برسک و کاتما مرسوم است که به صورت رایگان بین حاضران در جشن توزیع می شود.

در قرقیزستان در این روز علاوه بر جشن برگزاری یکسری مسابقات از قبیل سوارکاری و غیره نیز مرسوم است و به نحو چشمگیری در این روز مسابقات دنبال می شود و جوایز ارزنده ای به نفرات برتر داده می شود.

 

خبرها:

یونسکو نوروز را نپذیرفت!

ثبت نوروز در فهرست شاهكارهای شفاهی و میراث ناملموس درحالی به تعویق افتاد كه هنوز دلیل آن برای مسؤولان كشورمان نامشخص است.

محمد میرشكرایی ـ رییس پژوهشكده‌ی مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ـ در گفت‌وگو با ایسنا، با تاكید بر این‌كه پرونده‌ی ثبت نوروز پیش از ارایه به اجلاس یونسكو با حضور یكی از نمایندگان همان سازمان بررسی و تكمیل شده بود، گفت: در آن پرونده بر ابعادی از نوروز كه در معرض خطر است و باید از آن حفاظت شود، ازسوی هر كدام از كشورهای ارایه‌كننده‌ی پرونده تاكید شده بود.

وی با اشاره به این‌كه پرونده‌ی ثبت نوروز شامل كتابی تقریبا 300 صفحه‌یی به‌همراه دو فیلم است، اضافه كرد: براساس اطلاعات رسیده، پرونده‌ی ثبت نوروز كامل‌ترین پرونده مطرح شده در شورای داوری میراث معنوی یونسكو بوده است.

او اظهار نظر بیشتر را در این‌باره به كسب اطلاعات بیشتر از یونسكو موكول كرد.

امروز، دبیر كل یونسكو ضمن قرائت سومین بیانیه‌ی شاهكارهای شفاهی، ناملموس و میراث معنوی بشری، اعلام كرد كه 43 پرونده برای ثبت در یونسكو ارایه شده است.

نمایندگان كشورهای ایران، آذربایجان، قزاقستان، تاجیكستان، هند، پاكستان، افغانستان، قرقیزستان، ازبكستان و تركیه كه در اوت 2004 در ایران با یكدیگر دیدار كردند، تصمیم گرفته بودند نوروز را به‌عنوان شاهكار میراث فرهنگی - معنوی به یونسكو معرفی كنند.

 

مراسم چهارشنبه سوری در گوتنبرگ سوئد

به دعوت کمیته ی تدارکات چهارشنبه سوری بیش از پانصد نفر از آذربایجانیان مقیم گوتنبرگ سوئد در کنار دریاچه ی svarte mosse آخرین چهارشنبه سال 1382 را جشن گرفتند.

آذربایجانیان مقیم گوتنبرگ سوئد با تجمع بزرگ خود در این روز سنتی با پرش از روی آتش و رقص و آواز های ترکی گرمای خاصی به این مراسم داده بودند. از بلندگوهای قوی ساعتها موسیقی شاد آذربایجانی پخش گردید .علیرغم اینکه مراسم مشابهی از طرف تشکلهای ایرانی (بخوان فارسی ) در منطقه ی دیگری برگزار شده بود آذربایجانیها در کنار هم بودن ، دست در دست هم پاس داشتن کولتور و فرهنگ خود را ترجیح داده بودند.این سومین سالی است که آذربایجانیها چهارشنبه سوری را بطور مستقل در گوتنبرگ برگزار می کنند . قبلا بدنبال تشکل های ایرانی خواهان پخش موسیقی خود دراین مراسم ها شده بودند که بارها با عدم اعتنای آنها روبرو شده بود . اذا با تصمیمی قاطع مستقلا به اجرای مراسم سنتی خود روی آوردند و نتیجه ی آن، هم به لحاظ سیاسی و هم به لحاظ فرهنگی بسیار مثبت بود .نقش تبلیغی رادیو اویانیش (که چهار ساعت در هفته پخش می گردد ) در تبلیغ مراسم چهارشنبه سوری در گوتنبرگ بسیار موثر بود

 

 

 

 

 

****

عید نوروز و مراسمات مربوط به آن در طول تاریخ دگرگونیهای مختلفی را شاهد بوده است. این دگرگونیها را می توان ناشی از ادیان مختلف و نگرشهای این ادیان نسبت به مراسمات مذکور، روی کار آمدن سلسله های مختلف و به طبع آن محدود کردن یا بسط دادن این مراسمات و عواملی مختلف دیگر باعث تحولاتی در باب این مراسمات شده اند.

در ایران ما تا زمان به روی کار آمدن حکومت پهلوی شاهد تغییراتی بودیم که ناگزیر باید در طول زمان بوجود می آمد. – بطوری که اکثر فولکلور شناسان بر این باورند که فرهنگ غنی باید در حال پویایی باشد- ولی مطمئنا تحول سازگار با تغییرات نابجا تفاوتی از زمین تا آسمان دارد. ما بعد از روی کار آمدن پهلویها با سیاستهایی مواجه بوده ایم که نوک پیکان این تغییرات شوونیستی فرهنگ اقوام غیرفارس را نشانه گرفته بود لذا سردمداران حکومت پهلوی سعی در تغیر فرهنگ متکثر ایران به سوی فرهنگ فارسی داشتند و اعیاد باستانی همچون عید – نوروز- نیز جزء این سیاستها بود. آنها با جعل تاریخ و تحریف مراسمات مربوط به این عید، آن را اختراع  پارسیان! و آریاییها (آریاییهای موهوم)!! می دانستند. و حتی با جعل چیزهای به کار برده شده در سفره هفت سین آن را نشانه ای از این دلیل موهوم خود می دانستند. در حالی که ما با مطالعه تاریخ می بینیم که دلایل ایشان کاملا موهوم می باشد.

نهایتا امیدوارم ملت بزرگ آذربایجان همچون سایر ممالک تورک نگذارند دست جنایتکاران فرهنگی چنین ثروتهای معنوی ما را به تاراج ببرند. و با حفظ مراسمات ملی و باستانی خویش این یاوه گویان را ناکام گذارند.

 

یاشاسین آذربایجانین قایغی کش اوغلانلاری و قیزلاری

 

منابع:

 

1.      یادداشتهای شخصی نگارنده و تحقیقات مئیدانی در این مورد

2.      بنیاداف، نوروز بایرامی نین تاریخی کؤک لری، یازیچی نشریاتی، باکی، 1989

3.      هفته نامه نوید آذربایجان، شماره 217 (مقاله: نوروز بایرامی نین تاریخی کؤک لری – نوشته: مهندس عبدالاحد بهراد)

4.      دیوان لغات الترک، محمود کاشقرلی

5.      خبرگزاری ایسنا

6.      خبرگزاری شریف نیوز

7.      دایره المعارف اینترنتی ویکی پدیا

8.      www.aytan-tabrizli.blogfa.com

9.      www.tribun.com

10.  www.BBC.com

 

 

 

 

باهار گلير   کپنکلر  گولدن گوله   قونورلار باهار گلير  پنجره ني   باغلاما بنؤشه لر  کرديميزه   دولورلار بولاغ آخير سن گؤزه ليم آغلاما   يئنه قالدي اوز قاراليق کؤموره ظاليم شاختا ساراييندا گول بيتير ايليق يئللر اسير سزاق يئرينده ياز چمنده آچيب چيچکدن چتير   گول!  درديميز  بوزا دؤنوب      اريسين خزان وورموش آرزي باغي گول آچسين ياز  گتيرسين     يئنيليگين     نغمه سين کؤنوللرده    اومود دالي     زوغ آتسين   گول! اوچوشسون دوداق دوداق درديميز سئوگي سئلي سارسين عؤمور يوللارين کؤلگه لرده     سارالماسين     گولوموز اسير تورپاق   دادين آلسين     باهارين                   اسماعيل جميلي