آلودگی هوا
1 - مقدمه
هوا يكي از پنج عنصر ضروري (هوا، آب، غذا، گرما و نور)براي ادامه حيات انسان است. هر فرد روزانه نزديك 22000بار تنفس ميكند و تقريباْ به 15 كيلوگرم هوا در روز نياز دارد. معمولاْ انسان ميتواند به مدت 5 هفته بدون غذا و مدت 5 روز بدون آب زنده بماند، اما نميتواند بدون هوا حتي 5 دقيقه زنده بماند.
با توجه به گسترش شهرها و افزايش منابع آلايندههاي هوا، هواي اغلب شهرهاي بزرگ و صنعتي آلوده ميباشد و با توجه به خطراتي كه اين آلودگي براي سلامت افراد ساكن در مناطق آلوده دارد شناخت و آگاهي نسبت به جوانب مختلف اين مساْله از اهميت بسزائي برخوردار مي باشد و تنها با آگاهي و شناخت از اين مساْله امكان جلوگيري يا كاهش خطرات آن وجود دارد.
بطور كلي در بررسيهاي آلودگي هوا سه مرحله مد نظر قرار ميگيرد:
الف: نحوه و نوع اتشار آلودگي هوا
ب: نحوه پراكنش آلودگي هوا
ج: تاْثيرات آلودگي هوا
در اين بروشور آموزشي سعي شده است مراحل فوق مورد بررسي قرار گيرد.
2- آلودگي هوا چيست؟
انواع متعددي از آلايندهها در اثر فعاليتهاي طبيعي و مصنوعي ناشي از فعاليتهاي بشر كه در زمين انجام ميگيرد، وارد اتمسفر ميگردند، بنابراين بطور كلي آلودگي هوا بمعني حضور يك ماده خارجي در هواست. بر اساس يكي از تعاريف، آلودگي هوا بدين صورت تعريف ميگردد:
آلودگي هوا عبارتست از وجود هر نوع آلاينده اعم از جامد، مايع، گاز و يا تشعشع پرتوزا و غيرپرتوزا در هوا به تعداد و در مدت زمانيكه كيفيت زندگي را براي انسان و ديگر جانداران به خطر اندازد و يا به آثار باستاني و اموال خسارت وارد آورد.
جدولهاي ذيل تركيب شيميائي هواي تميز و همين طور مقايسه تركيب هواي تميز و آلوده را نشان ميدهد.
جدول 1-2 (الف) تركيب شيميايي هواي خشك اتمسفر تميز
|
ماده |
غلظت بر حسب درصد حجمي |
غلظت بر حسب ppm |
|
نيتروژن |
09/78 |
780900 |
|
اكسيژن |
95/20 |
209500 |
|
آرگون |
93/0 |
9300 |
|
دياكسيد كربن |
032/0 |
320 |
|
نئون |
0018/0 |
18 |
|
هليوم |
00052/0 |
2/5 |
|
متان |
|
2/1 |
|
كريپتون |
|
5/0 |
|
هيدروژن |
|
5/0 |
|
گزنون |
|
08/0 |
|
دياكسيدنيتروژن |
|
02/0 |
|
ازن و غيره |
|
01/0 تا 04/0 |
جدول 1-2 (ب) مقايسه تركيب هواي تميز و آلوده
|
آلاينده |
هواي تميز (ppm) |
هواي آلوده (ppm) |
|
SO2 |
01/0 – 001/0 |
2/02/0 |
|
CO2 |
330-310 |
700-350 |
|
CO |
1 < |
200-5 |
|
NOx |
01/0-001/00 |
5/0-01/0 |
|
HC |
1 |
20-1 |
|
ذرات (µg/m3) |
20-10 |
700-70 |
3-منابع آلاينده هوا:
براي سهولت مطالعه منابع مختلف آلودگي هوا بصورت ذيل دستهبندي ميشوند:
منابع طبيعي و منابع مصنوعي( خانگي، صنعتي،حمل و نقل )
1-3- منابع طبيعي :
منابع طبيعي آلودگي هوا از قبيل طوفانهاي گرد و غبار، آتشسوزي جنگلها، آتشفشانها ، گرده گياهان و نشت گاز طبيعي ميباشد و آلودگي ناشي از آنها يك پديده دائمي است كه بعلت گردش فرآيندهاي طبيعي مقدارش كمابيش در سطح زمين ثابت است. مقدار آلودگي طبيعي در مقايسه با آلودگي مصنوعي خيلي بيشتر و قابل توجه ميباشد. اما در طبيعت چندين مكانيسم خودپالايي وجود دارد كه سطح زمين را براي حيات موجودات مناسب و قابل تحمل ميسازد. نقش انسان در كنترل آلودگي ناشي از منابع طبيعي خيلي كم است. اما انسان بوسيله بر هم زدن تعادل اكولوژيكي و طبيعي ناشي از آلودگي مصنوعي ميتواند وضع را بدتر نمايد و به آلودگي طبيعي بيافزايد.
2-3- منابع مصنوعي
1-2-3- آلودگي خانگي :
آلودگي خانگي در اثر فعاليتهاي خانگي يا نظافت منازل يا استفاده از حشرهكشها جهت نظافت و نگهداري منازل ايجاد ميشود. اگرچه مقدار اين آلودگي در مقايسه با منابع ديگر زياد نيست اما همين مقدار به تغيير كيفيت محيط شهري كمك ميكند. روشهاي صحيح نگهداري منازل به كاهش آلودگي كمك خواهد نمود.
2-2-3- آلودگي صنعتي:
آلودگي ناشي از صنايع منبع اصلي آلودگي است كه در اثر فعاليتهاي مصنوعي ايجاد ميشود. در ميان صنايع نيروگاههاي حرارتي، كارخانههاي توليد مواد شيميايي، سيمان سازي، كاغذسازي، نساجي، دباغي و غيره منابع اصلي آلودگي هوا هستند. بكارگيري روشهاي مناسب كنترل آلودگي در كاهش آلودگي منابع كمك خواهد كرد.
3-2-3- آلودگي ترافيك (حمل و نقل):
آلودگي ناشي از حمل و نقل بعلت شهرسازي بيرويه و سريع به اندازه آلودگي صنعتي مهم و از اهميت برخوردار ميباشد. آلودگي ناشي از حمل و نقل و وسايل نقليه به شكل گازهاي خروجي از اگزوز، ذرات معلق، صدا و غيره ميباشد. اين آلودگي با اتخاذ روشهاي برنامهريزي كشوري، منطقهاي و شهري و استفاده از اتومبيلها و سوختهاي مناسب همراه با اعمال تكنولوژي كنترل آلودگي به حداقل ميرسد.
اما EPA منابع عمده آلودگي هوا را به صورت زير طبقهبندي كرده است:
الف: حمل و نقل مانند: كشتيها، هواپيماها، قطارها و اتومبيلها
ب: احتراق سوخت از منابع ثابت مانند نيروگاههاي برق و غيره
ج: فرآيندهاي صنعتي مانند: كارخانههاي فولادسازي، نساجي و كاغذسازي
د: دفع مواد زائد جامد مثل: سوزاندن زباله درفضاي باز، دفن بهداشتي زباله و سوزاندن زباله با دستگاه زبالهسوزي
ي: فرآيندهاي متفرقه نظير فعاليتهاي خانگي مانند : كاربرد حشرهكشها و تميز كردن حشره كش
4- عوامل مؤثر بر آلودگي هوا
عواملي كه بر آلودگي هوا تأثير ميگذارند به شرح ذيل ميباشند.
1-4- خصوصيات هواشناسي
پارامترهاي جوي مانند اندازه و جهت باد، ميزانهاي افت اتمسفري ، رطوبت نسبي و غيره يك منطقه، آلودگي هوا را تحت تأثير قرار خواهد داد. باد با حركت افقي آلاينده را حمل و جابجا خواهد نمود.
آلودگي حمل شده توسط سرعت رو به پايين باد. غلظت آلايندهها در سطح زمين اساساً به اندازه و جهت باد و ميزان افت بستگي دارد. تغيير درجه حرارت هوا با افزايش ارتفاع سبب حركت نسبتاً سريع آلايندهها ميگردد.
2-4- شكل توپوگرافي
ناهمواري موجود در زمين و موانعي مانند كوهها و غيره بر انتشار آلايندهها اثر ميگذارد. بسته به شرايط محلي و مكاني، توپوگرافي ممكن است مفيد يا زيانآور باشد.
3-4- خصوصيات آلايندهها
اهميت مسائل آلودگي هوا به نوع و اندازه آلاينده به جامد يا مايع يا گاز بودن آن بستگي دارد. همچنين بستگي به انرژي يا صدا يا گرما يا راديو اكتيويته يا تركيبي از اين عوامل دارد. واكنش بين آلايندهها در اتمسفر بسته به خصوصيات آلايندهها ممكن است مقدار آلاينده در اتمسفر را افزايش يا كاهش دهد.
4-4- روش آزادسازي آلايندهها
چگونگي ورود آلايندهها و همچنين سرعت آزادسازي آلايندهها به اتمسفر بر آلودگي هوا تأثير دارد. آلايندهها ممكن است بطور متناوب يا پيوسته يا دورهاي آزاد شوند يا از يك منبع يا از چندين منبع يا از منابع نقطهاي و غير نقطهاي آزاد شوند. همچنين پراكندگي آلايندهها به طريقه ورود آنها به اتمسفر بستگي دارد.
5- تقسيمبندي آلايندهها
مؤسسه حفاظت از محيط زيست آمريكا EPA، شش آلاينده اصلي را به عنوان معيار انتخاب نموده و اينها را به دو دسته اوليه و ثانويه تقسيم كرده است. آلايندههاي اوليه موادي هستند كه از منابع مستقيماً به هواي محيط وارد ميشوند و شامل پنج آلاينده منواكسيدكربن (CO)، دياكسيدنيتروژن (NO2)، دياكسيدگوگرد (SO2)، ذرات معلق با قطر كمتر از 10 ميكرون (PM-10) و سرب (pb) ميباشد. آلايندههاي ثانويه به موادي اطلاق ميشود كه در اثر فعل و انفعالات موجود در هواي اطراف زمين بوجود ميآيد و در اين گروه ميتوان از ازن (O3) نام برد.
1-5- منواكسيدكربن (CO)
گازي است بي رنگ وبي بو ولي بسيار سمي. منبع اصلي توليد اين گاز اتومبيلها هستند . گاز منواكسيد كربن در هواي آزاد و به مقدار كم، زندگي بيماران قلبي و ريوي را به خطر مي اندازد و در افراد سالم باعث سردرد، سرگيجه، خستگي زياد و تحريك اعصاب مي شود. استنشاق اين گاز در محيط هاي در بسته و سقف دار باعث خفگي و مرگ مي شود.
منو اكسيد كربن 200 برابر سريعتر از اكسيژن با هموگلو بين خون تركيب شده و توبيد كربوكسي هموگلوبين مي كند. اين گاز نه تنها با اتصال به هموگلوبين مانع چسبيدن اكسيژن به آن مي شود، بلكه از آزاد شدن اكسيژن از اكسي هموگلو بين باقيمانده نيز جلو گيري مي كند .
به اين ترتيب نسوج بدن با كمبود اكسيژن روبرو شده و اعضاي حياتي بويژه قلب آسيب مي بيند، گذشته از اين منواكسيدكربن خود ، به طور مستقيم نيز به سلولهاي قلب آسيب رسانده و به روند تنگي عروق سرعت مي بخشد .
2-5- ذرات معلق(10-PM)
ذرات معلق با قطر كمتر از 10 ميكرومتر بدليل راهيابي به سيستم تنفسي تحتاني به عنوان شاخص اصلي مواد معلق در هوا معرفي ميشوند. بر اساس مطالعات ذرات معلق در مقايسه با اكسيدهاي گوگرد و اكسيدهاي ازت براي سلامتي مخاطره آميزتر است و مقدار 10-PM در تشديد بيماريهاي قلبي _ ريوي ، كاهش مقاومت سيستم ايمني بدن در مقابل بيماريها، از بين رفتن بافت ريه، آسم كودكان، مرگ ومير زودرس و سرطان نقش عمدهاي دارد.
3-5- اكسيد هاي نيتروژن ((NOX
دياكسيدنيتروژن كه بيشتر از ساير اكسيدهاي نيتروژن در هوا منتشر ميشود گازي است قهوهاي رنگ و بدبو كه به وسيله وسايل نقليه موتوري و كارخانجاتي كه از موتورهاي درونسوز استفاده ميكنند وارد هوا ميشود. اين گاز باعث تحريك چشمها و قسمتهاي عمقي ريهها شده و موجب بروز خستگي مفرط و افزايش موارد بيماري ميگردد. علاوه بر اين به گياهان نيز صدمات زيادي وارد ميكند.
4-5- اكسيدهاي گوگرد (SOX)
دياكسيد گوگرد (SO2)كه بيشتر از ديگر اكسيدهاي گوگرد در هوا منتشر ميشود، گازي است بيرنگ و بدبو كه باعث تحريك مجاري تنفسي بخصوص حلق، بيني و حنجره شده و ايجاد برونشيتهاي مزمن، آسم و آمفيزم ميكند. منبع اصلي توليد اين گاز، احتراق گازوئيل و مازوت در منازل، كارخانجات و وسايل نقليه موتوري است.
دياكسيد گوگرد وقتي با بخار آب موجود در هوا تركيب ميشود تبديل به اسيد شده و بارش آن بصورت باران اسيدي، باعث خوردگي فلزات، سنگ و پارچه ميشود. اين گاز نيز همچون دياكسيدنيتروژن بر گياهان اثر گذاشته و باعث از بين رفتن آنها ميشود.
5-5- ازن (O3)
ازن در اثر واكنشهاي فتوشيميايي توسط هيدروكربنهاي خروجي از اگزوز ماشينها و اكسيدهاي نيتروژن در اتمسفر بوجود ميآيد و به اين ترتيب جزء آلايندهةاي ثانويه بشمار ميرود.
از جمله اثرات مضر اين آلاينده بر سلامتي انسان، سوزش چشم و ريهها ميباشد.آمارها نشان ميدهد كه حملات آسم در روزهاييكه غلظت بالايي از اين آلاينده مشاهده شده بطور مشخصي افزايش يافته است. ازن موجود در هوا آسيبهاي شديدي به كودكان، افراد سالخورده و افراد داراي ناراحتي تنفسي وارد ميكند. ازن همچنين موجب كاهش بازدهي محصولات كشاورزي و از بين رفتن جنگلها و اكوسيستم گياهي ميشود.
6-5- هيدروكربنهاي فرار (VOCs)
برخي از بخارات هيدروكربنها در اتمسفر نقش بالقوهاي در تخريب سلامتي انسانها دارند. بنزن بعنوان يكي از مهمترين هيدروكربنهاي فرار با وجوديكه بعلت حلاليت بالا نقش عمدهاي در صنعت بعهده دارد ولي استنشاق آن موجب جلوگيري از تشكيل گلبول قرمز در مغز استخوان ميشود. منبع اصلي توليد بنزن، بنزين مورد استفاده در خودروهاست. در مواردي چند، سرطان خون (لوسمي) در افراديكه بعلت مسايل شغلي براي طولاني مدت در معرض بخارات بنزن بودهاند، گزارش شده است.
6- شاخص استاندارد آلودگي (PSI)
كميت (Pollutant Standard Index) PSI استانداردي است كه براي گزارش روزانه كيفيت هوا مورد استفاده قرار ميگيرد و معمولاً از پنج آلاينده منواكسيدكربن، ازن، دياكسيدنيتروژن، دياكسيد گوگرد و ذرات معلق استفاده ميگردد. با توجه به غلظت آلايندهها و استانداردهاي بهداشتي سازمان حفاظت محيط زيست امريكا EPA، غلظت آلايندهها به يك مقياس عددي بين صفر تا پانصد PSI تبديل ميگردد.
PSI از اين نظر كه غلظت آلايندهها را بر اساس يك مقياس واحد ميسنجد، ارجحيت دارد.
|
PM-IO(µg/m3)
24hr |
SO2(ppb)
24hr |
NO2(ppb)
1hr |
O3(ppb)
1hr |
CO(ppm)
8hr |
PSI |
|
0،00 |
0،00 |
0،00 |
0،00 |
0،00 |
0 |
|
75،00 |
30،00 |
150،00 |
60،00 |
4،50 |
50 |
|
150،00 |
140،00 |
300،00 |
120،00 |
9،00 |
100 |
|
375،00 |
300،00 |
600،00 |
200،00 |
15،00 |
200 |
|
625،00 |
600،00 |
1200،00 |
400،00 |
30،00 |
300 |
|
875،00 |
800،00 |
160،00 |
500،00 |
40،00 |
400 |
|
1000،00 |
1000،00 |
2000،00 |
600،00 |
50،00 |
500 |
جدول 1-6 رابطه بين غلظت آلايندهها و PSI
با توجه به ميزان شاخص و جدول زير، ميتوان به كيفيت هوا در 24 ساعت گذشته پي برد.
|
وضعيت هوا |
PSI |
|
پاك |
50-0 |
|
سالم |
100-50 |
|
ناسالم |
200-100 |
|
بسيار ناسالم |
300-200 |
|
خطرناك |
300 < |
جدول2-6
كيفيت هوا را با توجه به شاخص هر يك از آلايندهها ميتوان گزارش نمود. ولي براي وضعيت كلي هوا از شاخص ماكزيمم، يعني بالاترين PSI كه معمولاً متعلق به آلاينده CO يا PM-10 ميباشد، استفاده ميشود.
7- اثرات زيست محيطي آلودگي هوا
1-7- بيماريهاي ناشي از آلودگي هوا:
1-1-7- آمفيزم
اين بيماري در نتيجه انقباض لولههاي بونشيال وتخريب كيسههاي هوايي توسط آلايندهها به وجود ميآيد و باعث كوتاهي نفس در فرد بيمار ميشود.
2-1-7- برونشيت مزمن
از مشخصات اين بيماري سرفههاي پي در پي و جريان خلط مستمر در شخص مبتلا است. مواد آلوده كننده باعث تخريب مژكهاي مجاري تنفسي- كه مواد محرك را از ريه خارج مي كنند – شده و در نتيجه سرفه تنها راهي خواهد بود كه ذرات از ريه بيرون رانده شوند. در صورتي كه برونشيت مزمن درمان نشود، منجر به مرگ بيمار خواهد شد.
3-1-7- حساسيت
مواد آلاينده ميتواند باعث عكسالعملهاي آلرژيكي مختلف از جمله آبريزش بيني، تنگي نفس، خارش پوست، اشك چشم و عسطههاي پي در پي شوند.
4-1-7- آسم
عبارت است از مقاومت مجراي تنفسي در مقابل عبور هوا، دريك حمله آسمي، مجاري تنفسي باريك شده و عبور هواي تنفسي به حداقل ميرسد و در نتيجه بيمار دچار تنگي نفس ميشود.
ميتواند موجب انفاركتوس يا التهاي قلب گردد كه عمدتاً به صورت سينه درد، طپش قلب، تنگي نفس و اختلال در سيستم قلب تظاهر ميكند.
5-1-7- سرطان ريه، معده و بيماريهاي قلبي
هر چندكه اين بيماريها مستقيماً و منحصراً مربوط به آلودگي هوا نيست، اما آلودگي هوا يكي از عوامل مهم به وجود آورنده و تشديد كننده آنها به حساب ميآيد.
2-7- اثر آلودگي هوا بر گياهان
آلودگي هوا در متابوليسم (سوخت و ساز) گياهان نيز تأثير سوء داشته و ضمن ضعيف كردن گياه، موجب پديد آمدن امراض و آفات مختلف در آنها ميشود. اين مسئله بخصوص با گسترش روزافزون شهرها و تبديل مناطق روستايي و كشاورزي به مناطق صنعتي، فزوني مييابد. به طور كلي اثر ناشي از آلودگي هوا بر گياه ميتواند به صورت ظاهر شدن لكههاي خشكيده در برگ، از دست دادن رنگ، كاهش رشد گياه، كاهش محصول و حتي از بين رفتن گياه جلوهگر شود.
توجه به نقش مهم گياهان در پاكيزگي هوا سبب شده تا اقداماتي جدي در حفظ و نگهداري و افزايش فضاهاي سبز صورت گيرد. با اين همه آلودگي هوا براي گياهان خطري جدي محسوب شده و فضاهاي سبز را تهديد به نابودي ميكند. بنابراين دادن آگاهي به مردم و انجام اقدامات جدي و سريع براي جلوگيري از تخريب بيش از پيش جنگلها و منابع طبيعي و ايجاد فضاهاي سبز امر حياتي است.
3-7- اثرات جوي
1-3-7- وارونگي جوي
معمولاً در لايه پايين جو، درجه حرارت هوا با افزايش ارتفاع كاهش مييابد، بنابراين طبيعي است كه يك حركت صعودي هوا به وجود ميآيد و آلودگيها را با خود به طبقات بالاي جو برده و از محل تنفس دور ميسازد. اما در بعضي شرايط جغرافيايي خاص – مانند احاطه شدن يك شهر به وسيله كوهها – يك لايه هواي گرم، همچون سقف شيشهاي كه بالاي شهر را پوشانده باشد، هواي سرد پايين را محبوس ميكند و مانع از بالا رفتن ودور شدن آلودگي ازسطح شهر ميشود. در اين حالت جريان هوا بر عكس شده و باعث پايداري بيشتر هوا و تراكم گازهاي آلاينده تا حد بسيار خطرناك ميشود كه به اين حالت وارونگي جوي اطلاق ميشود. متأسفانه تهران بيش از دو سوم روزهاي سال (حدود 250 روز) با پديده وارونگي جوي روبرو است. اين حالت بيشتر در پاييز و زمستان روي ميدهد.
2-3-7- اثر گلخانهاي (Green House Effect)
فعاليت و تحركت جو زمين نتيجه جريان مداوم انرژي از خورشيد به زمين و از زمين به فضاست. حدود 3 درصداز انرژي خورشيد، دوباره به فضا منعكس ميشود و قسمتي از اين انرژي منعكس شده، به وسيله گازهاي معروف به گازهاي گلخانهاي - شامل دياكسيدكربن، متان و اكسيد نيترو و غيره – دوباره به سطح زمين باز تابانيده ميشود. اين پديده كه به اثر گلخانهاي معروف است، خود باعث افزايش درجه حرارت در مناطق آلوده ميشود. در هواي محبوس، ميزان آلودگي نيز بيش از پيش افزايش يافته و به دنبال آن خطرات ناشي از آلودگي نيز تا ميزان قابل توجهي بالا رفته و شهرنشينان را به طور جدي تهديد ميكند. بديهي است در صورت كاستن از گازهاي گلخانهاي با از بين بردن و يا محدود كردن منابع توليد كننده آن ميتوان از بروز اثر گلخانهاي و خطرات ناشي از آن جلوگيري كرد.
3-3-7- بارش اسيدي
بارش اسيدي ، به باراني اطلاق مي "ردد كه نسبت به باران معمولي اسيديتر است (6 ر 5 PH) معمولاً خصوصيات اسيدي آب توسط PH اندازهگيري ميشود كه گسترة طبيعي آن بين 5 ر 6 تا 5ر8 قرار دارد. اگر PH باران كمتر از 6 باشد، به عنوان بارش اسيدي منظور ميشود. ماهيت اسيدي شديد آب به علت آلودگي وسيع هوا ناشي از صنعتي شدن است. از اين رو به منظور اجتناب از بارش اسيدي، برنامهريزي مناسب ضرورت دارد.
ضمن اينكه محل قرار گرفتن صنايع در يك منطقه يا يك كشور نيز نياز به بررسيهاي دقيق و حساب شده دارد.
به دليل فقدان برنامهريزي و پيشبيني وضع هوا پيرامون، بارش اسيدي، اكنون چندين كشور توسعه يافته با مشكلات بارش اسيدي مواجه هستند. درياچهها و جنگلها در مناطق حاصلخيز (پرباران) اروپا، كانادا، آمريكا و جنگلهاي آلمان غربي تحت تأثير عوارض سوء بارش اسيدي قرار دارند. در هند نيز بارش اسيدي در بمبئي گزارش شده است.
اكسيدهاي گوگرد، نيتروژن و هيدروكربنها پارامترهاي اصلي كمك كننده به بارش اسيدي هستند. مقادير عظيمي اكسيدهاي گوگرد و نيتروژن از دودكشهاي واحدهاي صنعتي و نيز از اگزوز اتومبيلها به اتمسفر وارد ميشوند. سوزاندن سوختهاي فسيلي براي تلويد انرژي عامل اصلي (60-70 درصد) ورود اكسيدهاي گوگرد به اتمسفر است. ذوب سنگهاي معدن گوگرد بويژه سرب، روي و مس نيز عامل افزايش در مقدار اكسيدهاي گوگرد اتمسفر به شمار ميرود. عوامل اصلي اكسيدهاي نيتروژن، آلايندههاي خروجي از اگزوز اتومبيلها، نيروگاهها و واحدهاي ذوب كننده هستند. زمانيكه اين آلايندهها در حضور رطوبت واكنش ميدهند. آلايندههاي ثانويه را تشكيل ميدهند. اغلب آلايندههاي ثانويه حاصل از واكنشهاي فتوشيميايي از امواج خورشيدي انرژي مورد نياز خود را بدست ميآورند. بارش اسيدي موجب اثرات زير ميباشد:
الف: بارش اسيدي باعث كاهش PH آب رودخانه و درياچهها ميشود كه اين امر نيز نابودي موجودات آبزي (ماهي و غيره) را در پي دارد و منجر به كاهش رشد پلانكتونها و تكثير ماهيها ميشود. تغيير در PH مانع از بيرون آمدن ماهيها از تخم ميشود. جلبكهاي سبز وچندين نوع باكتري كه براي ادامة حيات مودات آبزي ضروري هستند، در محيط اسيدي قادر به ادامه بقاء و حيات نيستند.
ب: بارش اسيدي براي جنگلها و مراتع مضر هستند. بارش اسيدي به برگهاي درختان صدمه زده و فرسايش سطح برگ را تسريع ميكنند. رشد برگها به علت اسيديته بالا كاهش مييابد. زمانيكه رشد برگها تحت تأثير بارش اسيدي قرار ميگيرد، نابودي گياهان سبز نيز حاصل ميشود.
ج: اسيديته بر روي خاك تأثير ميگذارد. يك عنصر مغذي براي گياه نظير پتاسيم به تدريج از خاك شسته و خارج ميشود. تحت شرايط اسيدي، فلزات سمي براي گياه در خاك انباشته ميشوند.
د: همچنين بارش اسيدي فعاليت ميكروبهايي را كه مواد آلي موجود در خاك را به عناصر مغذي مورد نياز گياه تبديل ميكنند، مختل مينمايند. زماني كه جمعيت ميكروبي كاهش پيدا ميكند، ميكروبها آنچنان قادر به تحمل محيط اسيدي خاك به علت بارش اسيدي نيستند.
كلام پاياني:
آلودگي هوا معضلي نيست كه بشر در كنترل و كاهش آن ناتوان باشد. چرا كه اين مشكل زيست محيطي زاييده تكنولوژي بوده و از راههاي علمي و تكنيكي ميتوان آنرا از بين برد. همكاري و همياري عموم مردم و شهروندان در كنار اقدامات قانوني و اجرايي نهادهاي دولتي نويدبخش دستيابي به محيط زيستي عاري از هر نوع آلودگي خواهد بود.
مشاركت و همياري شما شهروند عزيز از جمله مهمترين عوامل در كنترل و كاهش آلودگي هواست.
