آمریکالی ار
ترجمه: عليرضا ذيحق
جلال آل احمد 1302 – اینجی ایل، آذر آیینین 2 – سینده تهران - دا دونیایا گلدی. 1323 ده حزب توده – یه قوشولدو. اوچ ایل سونراسی بو حزبدن آیریلدی. او ایلک ناغیل توپلوسو "گؤر گؤروش"و (ديد و بازديد) بو ایللرده یایینلادی. او زامانکی آیدینلانما حرکتلرینده اؤنملی تاثیری اولان جلال آل احمد، ناغیا یازماقدان علاوه اجتماعی مقاله لر، سفرنامه لر ده یازیب، ترجمه اثرلری ده اورتایا قویدو.بلکه ده آلاحمد – ین اَن اؤنملی اؤزللیگی اونون نثری ایدی؛ یاخشی اؤرنکلرینی «خسی در ميقات» و «سنگی بر گوری» ده گؤره بیله جه گیمیز سیخیلمیش، عصبی، اعجازلی بیر نثر.
جلال آل احمد 18 شهريور 1348 – ده گيلان - ین اسالم – ینده دونیاسینی ده ییشدی.
.
آمريكالی أر
«... ودكا؟ يوخ. ممنونام. ودكانين زفتين آلانمارام. ويسكی اولسا يئنه بير سؤزدور. اودا بير آزجا! أللرينيزه قوربان. يوخ، سوقاتيلسادا زفتين آلانمارام. «سودا» وارمی؟ تأسفلر آخی او كثافتين ايت اخلاقی منه ده اثر ائلهييب اگر بيلهسينيز كی نه قدر ويسكی ایله سودا ايچردی اينانماسینيز! پاپام ائوينده ديليمهده اصلاً دهيمه ميشدی. پاپام اؤزوده ديلينی وورمازدی. ايچگیيه هئچ ياخين گئتمزدی. يوخ. مؤمن - مقدس آدام دا دئييل. ائله بئلهدا. بيزيم عائلهده رسم دئييلدی. آمما او كثافت اول شئی كی منه اؤيره تدی ويسكی ایله سودا دوزه لتمك ايدی. ايشدن قاييداندا، ويسكی ایله سوداسی ائوه گيرجك الينده اولماليدی. أللرينی يوماميشدان قاباق.
اگر من بيله رديم كی او أللری ايله نه ايشلره باخير؟! ائوده كی اولمازدی گاهدان هوس ائدهرديم ويسكی سيندن آزجا ايچم. البته او واختلار هله قيزيمی دوغما ميشديم. تك قالماقدان حوصلهم قاچيردی. آمما خوشوما گلميردی. بوغازيمی پيس آجيشديريردی. اؤزوده نه قدر يالواراردی كی بير ليكده اوتوروب ايچك فايدا وئرمزدی. آمما حاملهكی اولدوم، يالوار - ياخارينان باشلادی منه آرپا سويوندان دوزهلميش ايچگیلر وئرمهیه كی سودوم اوچون ياخشیدير. آمما اونون نه ايشده چاليشديقيندان باش آچديغیم گوندن، اختيارسيز باشلاديم ويسكی ايچمهگه. بيرينی اؤزومه تؤكوب بيرينی ده اونون «قير فرند»ی ساييلان قادينا. يعنی مثلاً اونون قاباقكی نشانلیسی. آخی منی باشا سالاندا ائله او ايدی. بيرليكده اوتوردوق ويسكی ايچمهيه و اورهك سؤزلريميزی آچيب دئمهگه. ايندی آغلاما هاچان آغلا. دوشونمهلی بير زاددی. آدام ديپلمه اولا، گؤزهل اولا - بيليرسینيز دا.... – آتاسی ساييلان اولا، انگليزجه كلاسينی بيتيرميش اولا و مجبور اولمايا هر كيشینن يولا گئده اوندا بئله بير اويونا راست گله! ... دوغرودان دا اينانماق اولمور! بوقدر عالی تحصيلات آلميش جوانلاری اؤز مملكتينده تؤكولوبدولر، ييغانلاری دا يوخدور بوراخاسان، بوقدر مهندسی، دوكتور و ... آمما او كولباش لاردا يا گئديرلر فرنگی آرواد آليرلار يادا آمريكالی سين. ساح آدام دا تاپميرلار. كوچهلرينده اولان پستچیلارين قيزلارينی آليرلار، يادا يوللاری اوستوندهكی سوپرماركت ده ايشله ين قيزلاری يادا كلينيك ده ايشلهين، ايشلری چكيلميش ديشلرين روادآآرواد آرواد يئرينه پامبوق تيخماق اولان قوللوقچولاری.
اوندا هله گؤر كی بونلار نه ایفاده ده ساتيرلار! دئيهسن ائله «سوزان هيوارد» ديلار يادا «شرلی مكلين» له «اليزابت تايلور» ون اؤزودولر.
قويون هله بيرينی سيزه تعريفلهييم. كئچن لرده بوقيزلاردان بيرينی گؤردوم. ايكی آی ايدی بير ايرانلی اوغلانا گئتميشيدی و اون بئش گون ايدی ايران دا ايديلار. ارينی تلگرافلا چاغيرميشديلار و چوخ تله سيك كی قاييت ايرانا اولوبسان پارلمان عضوی. ائو صاحابی منی دعوت ائتميشيدی گئدم اونلارا، آمريكالی قوناغی تك قالمايا. بيری اولا كی اونون ديلينی قانا، دردلشهلر. دوز كئچن هفته ايدی. قيز ايكی كلمه تگزاسجا دانيشماغی ایله ... يوخ. گولمهدی. شوخلوق ائلهميرم. آغزينی ائله گئندن آچيردی كی گل گؤرهسن. ديرناقلاری هله قالين قئييم ايدی. بللی ايدی كی گون ده بير تشت پالتار يويورموش.
باخين گؤرون هله نه دئييردی؟ دئييردی: «بيزگلمه ييميزله سيزه تمدن گتيرديك. پالتار يويان ماشيندان توت گاز اوجاغيناجان بيز... » و بئله ئكی سئر- سئفئه سؤزلردن أللريندن بللی ايدی، هله ده تگزاسدا پالتاری تشتده اوووب يويورموش. گل بو یول بونلارين ایفادهلرينه! مال اوتاران قيزی ايدی، تورپاقلاريندا نفت تاپيليب آللاها دا بنده لیک ائله مه ینلردن ده دئییلدی. يوخ اونلاردان ايدی كی هله ده اؤزگهنين مال - جاميشين اوتاريرلار. البته چوخ دا ايستهمهديم اوزونه گتیرم. آمما او مجلسده اولوب بو سؤزلری ائشيدن بير كيشی زور ايله نئچه اينگيليزجه كلمهنی دال با دال دوزوب دئدی: «اگر تمدن بو شئیلردی كی سيز دئييرسيز، بيز باغيشلاييريق پالتار يويان ماشينلا بيرگه سيزیده بيزه تحفه يوللايان او کمپانی یه.» البته او قيزباش آچمادی. يعنی اونون انگليزجه سينی قانمادی ناچار اولوب اؤزوم ترجمه ائتديم. او كيشینين چاوابينی قاييديب وئرمك عوضی، باشلادی كی حتماً اخلاقين خوش دئييلميش و يا اؤزونو ألدن آياقدان قويوبسان كی أرين بوشاييب دير. لاپ بو آچيقليق دا. كيشینين او ايتی ليك دهكی سؤزونون زهرينی آلماق اوچون، باشلاديم باشدان كئچيرتديگيم حياتدان آزاجيق دانيشماغا كی آمريكا دا ايديم و آمريكالی أريم وارايدی. ايندی بوشانميشام. أريمين نه ايشده چاليشديغين آنلاتجاغین دؤندو منه دئدی: بو كی عيب اولمادی، هئچ بير ايشده چاليشماق عيب دئييل. حتماً ننه دده سی بير ايش ايشلهييبلر كی اونون ميراثی سنين اوشاقان يئتيرمهسين. يادا اخلاقين خوش دئييلميش، و بئله نچی سؤزلردن. ائله بيل اصلاً تازا يولدان يئتيرمهييب؛ بيرآزادا بيزی بورجلو چيخارديردی. بللی ايدی دا. أری پارلمان عضوی ايدی. آخی اگر بو باشی داشلیلار گئديب بو كيمی تورشاميشلاری آلمايالار، منيم كيمی بير قيز گئديب اؤزونو اودا سويا آتماز ... يوخ. أللریز آغريماسين! بيلهمه چوخ وئرمهيين، حاليمی كورلايار. آج قارين لا ويسكی. آزجا ديبينده اولسا بس دير. بير قيرچا پنير اولسا پيس دئييل .... ممنون. بو پنيردی؟ نييه به بو قدر آغ. نه ده شور! هارا مالیدی؟ ... ليقوان؟ به هارانين دی؟ ... بيلنميرم . تكجه هلند ايله دانمارك پنيرين تانيييرام. آمما بو بيرينی ... اصلاً اونو ايستهمهديم. پوسته ائله هرزاددان ياخشیدی. ممنونام. دوغوردان هاردايديم، نه دئييرديم؟ هن. آمريكالی لار كولوپوندا اوننان تانيش اولدوم. بير ايل ايدی كی اينگيليزجه اؤيرهنمك اوچون كيلاسا گئديرديم. ديپلم آلماق همان كنكورا يازيلديم. اؤزوده اوقالاباليق دا. مگر اوقدر آدام ايچره كنكوردان چيخماق اولار؟ بونا گؤره ده پاپا دئدی گئت كلاسا. هم باشين دوموك اولار، همده باشقا بير ديل اؤيرهنرسن. او كثافت او واخت بيزيم معليمیميز ايدی. اوجا بوی، خوش تيپ، ساری تئل، لاپ كاميل بير آمريكالی. اوزون و كفهلی أللری وارايدی. أللری يازی دفترلری اوزهرينی تامام حالدا توتاردی. بلیدا. بير- بيريميزی خوشلاديق. اول باخيشدا چوخ دا ادبلی ايدی. ايلك دعوتی مندن، بير رسامين سرگیسينه گئتمك ايدی. «عباس آباد» دا تيكيلميش يئنی بير كولوپدا. اونلاردان كی بدن سيز باش چكيرلر يادا تيكه - تيكه رنگلری يان- يانا دوزوب بير ياستيق چكيب آدينی آدام قويورلار و باشينی بير پيالايا اوخشاديرلار و يا ايكی آرشين پارچايا اوچ - دؤرد لكه رنگ سپيرلر.
پاپا ايله مامانی دا دعوت ائتميشدی. اونلار دا سئويندیکلريندن يئرده - گؤيده دورموردولار. سونرا اؤز ماشينیلا بيزی ائوه قايتاردی. اونو دا چوخ احترام و ادبله ماشينين قاپی سينی آچماق و بئله نچی زادلارلا، اودا هله ده ماشينلاری اولمایان پاپا ايله مامانا. ايشين نه اولدوسو داها بللی ايدی. او گئجهدن ايشلر اؤز آخارينا دوشدو. سونكو چاغيريشی منی بير رقص مجلسينه آپارماق ايدی. بايراملاردان بيریدی. نظريمه «تنكس قيونيق» ايدی. ای وای! نئجه يانی قولاغيزا چاتماييب؟! بير آمريكادی بير ده «تنكس قيونيق» شوكور ائتمك گونودور. اوگون دو كی آمريكالیلار قيرميزی دریلی لری بوسبوتون قيريب قورتارديلار... البته كی پاپا بو ايشه ايذين وئردی. نييه به وئرمهيه ايدی؟! كيلاسدان ائشيكدهكی كيسمه يوخ ايدی اونلا اينگيليزجه دانيشيب تمرين ائتميش اولام. باشقا بير ديلی ده دانيشماياناجان اؤيرهننمه سن! عوضينه او دا هفته ده بير گون بيزه گليردی، فارسجانی ياخشیجا اؤيرهنسين. آمما سيزه هله دئييم اوشنليكدن. بيلميرسيز نه خبرايدی! بير كدونو ائله شكله سالميشديلاركی سانكی بير دازالاغين باشی دير و بيله سينه گؤز، بورون آغيز قويموشدولار. ايچينده ده بير چراغ يانديرميشديلار. بير چال - اويناسين ايدی گل گوره سن! بالا - بالا انگليزجه نی ده اؤيرهنميشيديم. مجلس ده اؤزومو غريبه حس ائتميرديم. البته ايرانلی لاردان دا اوردا چوخ وار ايدی. او گئجه نه قدر يالواردی كی ايچگی ايچم ايچمهديم. اونون دا ائله بيل منيم بو اخلاقيمدان خوشو گلدی. چونکو منی ائوه آپاريب يئتيرنده، او قدر منی مامانا تعريفله دی گل گؤرهسن. البته سؤزلرينی اؤزوم ترجمه ائديرديم. داها اؤزومه بير بؤيوك ديلماج اولموشدوم. بو ساياق ليقلا سگگيز آی برابر اولدوق. كرج - ده قاييق سورمك دن توتدو، شاه عبدالعظيمه جان گئتديك. سينامايا، موزهيه، بازارا و ائله يئرلرهكی اگر او اولماسايدی، عؤمروم بويو او يئرلری گؤرمهيه جکدیم. «كريسمس» گئجه سی بيزی ائوينه دعوت ائتدی. «كريسمس» گئجه سينی كی بيليرسيز ندير. پاپا ايله ماما دا وارايديلار. «فيفئر» ده وارايدی. تانیيير سيز دا، فريدون - و دئييرم، قارداشيمی، لوس آنجلس - دن بيله سينه ايكی دانا پيشميش هوندوشقا يوللاميشديلار... ای وای! سيزين به ندن خبريز وار؟! «هوليوود» اولان يئری دئييرم دا. البته تكجه اونا يوخ، بايرام گئجهسی غربت ده اولان آمريكالی لارين هاميسينا يوللاميشديلار. بللی دير دا، بير يئرده كی اوجور بير كثافتی ائله نچی بير ايش اوچون تهرانا يوللاييرلار، گرك ده هوندوشقاسين، ويسكیسين و سيگارين دا يوللايالار. اينانين كی راضی ايديم اوغرو اولا، قاتيل اولا، قانگئستر اولا آمما او ايشين صاحابی اولمايا ... أللریزه قوربان. لطفاً آزجادا ويسكی، قدحين لاپ ديبينده، ائله بيل آمريكانين دئييل. اونلار «بوبن» ايچيرلر. تورپاق دادی وئرير. بو «اسكاچ» دير. آمما چوخ ايتیدير. انگليسلی لرين اؤزلری كيمی. دوغرودان هاردايديم. ندن دانيشيرديم؟! هن! او گئجه منه ائلچی دوردو. چوخ رسمی حالدا شام باشيندا! من اؤزوم ده ترجمه ائتديم. ماراقلی بير زاد دئييل می؟ ايندیيه جان كيمسه بو تهر أره گئتمه ييب. هوندوشقانی بؤلوب هرهنين پايينی بشقابا قويدو. سونرا شامپاين، آچيب پاپا ايله مامانين قدحلرينی ده دولدوردو. مامان ايچمهدی. آمما ندنسه پاپا ايچدی. من اؤزوم ده يالاندان بير آغزيمی ووردوم. اول ده چوخ توند و تورشاشيرين ايدی. آمما توندلوگو گئتمک همن شيرين ليگی قالدی. سونرا باشلادی پاپايا دئیهكی سنه ائلچی دورماق ايستهييرم. همده يالوار - ياخار ائتمك كی اهمالجا و ساييلا - ساييلا دئيهم كی عسگر ليك دورانين سوروب، وئرگی وئرمكدن معاف دی. قان قوروپو فيلان دی و ناخوشلوغو يوخدور. مين بئش يوز دلار آيليق آلير. قاييتسا اولاجاق سگگيز يوز دلار. آمما واشينگتن دا ائوی وار. هئچ قيسطی يا اجارهسی يوخدور. آنا – آتاسی لوسآنجلس - ده ديرلر. اونلا هئچ ايشلری يوخدور و بئله سؤزلردن. پاپا ائله لاپ او اول گوندن بو ايشه راضی اولدو. چونکو بيله مه دئدی: «باشينی اوجا توت قيزيم. مين دنه قيزدان تكجه بيری سن كيمی آمريكالیيا أره گئده بیلیر. شوخلوق كی دئييل! آمما يئنه سن اؤزون بيلرسن. سنسن كی گرگ اؤزونه حيات يولداشی سئچهسن! بير هفته ماجال آل، بوتون فيكرلرينی ائله يه سن. بو ايشی ده گؤردوك. البته لاپ او اولدن ائله ايش قورتولموش كيمين ايدی. بوتون قوهوم - قونشو بيليردی. ايكی - اوچ يولدا قوهوم - اقربا طرفيندن قوناقليق وئريلمك و بئله نچیي زادلار دا اولدو. نه قدر ده پاخيلليق ائديرديلر و قيزلارينی اوزه چكيرديلر! بو ايشين اوستونده ائله، عم قيزيم و خالا قيزيلاريم لا كوسولو اولدوق.
پاپام دوز دئييردی، شوخلوق كی دئييل دی. بوتون قيزلار اونون آرزوسوندايديلار و او تكجه منه ائلچی دورموشدو. منیم ده گلیب اونون خئيريندن كئچیب باشقاسینی آلماسینا اجازه وئرمه ییمین هئچ معناسی يوخ ايدی. بو آرادا تكجه ننهمین سسی چيخيردی. دئييردی قوهوم دا بيزيم كاشانلی واريميز ايدی، اصفهانلی واريميز ايدی، بوشهرلی ده. آمما داها آمريكالی يوخوموز ايدی. نه تانیييريق كی كيمديلر. عائلهسينی کی تانيمادين، قاپی- قونشودان اونون پيس -ياخشیليغينی کی اؤيرهننمه دين، اونون فايداسی يوخدور. و بئلهنچی قاریننه سؤزلريندن. كبين كسمهميزه ده هئچ گلمهدی. مراسيمده اولماسين دئیه دوردو گئتدی مشهد - ه. آمما منيم كئف اوستونده كئفيم ايدی. تانيش بير كبين كسن چاغيرميشديق. بوتون قوهوم - قونشولار واريديلار، بير سيرادا آمريكالیلاردان. عقد سفره سيندن بوللو، عكس سالديلار، أريمين دوستلاريندان بيری ده فيلم چكيردی. آمما آمان بو آمريكالی لارين أليندن، هرزاددان باش آچماق ايستهييرديلر. هی باشلاييرديلار سورغو - سؤالا. هادا دئييردين كی بابا من ايندی گلين چيخميشام قالسين سونرايا قولاق آسميرديلار. بونون آدی ندير؟ قندی نه جور اووارلار؟ چؤره گين اوستونده نه يازيليب؟ اوزهرليگی هاردان گتيرهرلر؟ .... آمما هر نه سه كئچدی. كبين كسمه گونو، تانيشلارين ايكی سينی ده شوفرليک اوچون اؤر ادارهلرينه استخدام ائتديلر. يوزمين تومن ده كبينيم اولدو... «لا اله الا الله» سؤزونوده عقد سوفراسینين باشيندا دئمهگی اونوتمادی كی كبینيميز شرعی اولسون. نه ايشده چاليشديغی دا او کی، بيز بيلديگميز انگليزجه معلم ايدی. آمما قبالهده يازديلار «حقوقدان» آمريكا كنسول لوغوندان ايكی نفر ده بو ايشه شاهيد اولدو. من ائله اونو بو دانيشديغی يالان ايله زندانا سالديرا بيلرديم. لاپ آزيندان اونو مجبور ائده بيلهرديم كی قيزيما وئرديگی دؤرديوز دولاردان باشقا، آلتی يوز دولار دا قويا اوستونه وئره. آمما نه فايدا!! اونو گؤرمهيه هئچ گؤزوم يوخايدی. اوزونو گؤرمهيه بير آن دا حاضير دئييلديم. بونا خاطير ده آخير دا راضی اولدو اوشاغی اؤزومه وئره، چونکو اونلارين قانونلاری ائلییه بيلردی اوشاغی اؤزو ساخلایا. البته من ده كبينيم دن كئچديم. پولو دا اؤزونون تايی جهنم اولاردی. اگر بيلرديز پولونو نه يوللاردان أله گتيرير منه حق وئرهرديز! او پولو قيزيل ائديب بويوندان آسماق اولارمی مگر؟ او پولا أت - دوگو آليب يئمك اولارمی مگر؟ بو سؤزلری اوگون او قيزدا دئييردی. اول - آخير دفعهايدی بيله سينی گؤروردوم. طياره ايله لوسآنجلس - دن واشينگتون - ا گلميشدی. اوچاق آلانيندان دوز دوروب گلميشدی بيزه. ايكی ايل تامام واشينگتن دا ايديم اما اونون قوهوم- اقرباسيندان بيرجه نفرده گؤرمه ميشيديم. اؤزو دئييردی يول اوزاقدی، هره نين باشی اؤز ايشينه دوموك دو و بوجوره سؤزلردن. من ده راحت ايديم. گؤزون اوسته قاشين وار دئين يوخ ايدی. البته گاهدان مكتوب لاشارديق. قيزيمين فتو شكلينی يوللاركن اونلاردا اونون دوغوم گونو مناسبتیله بير تحفه يوللارديلار. بير ياشيندا ليق شكلينی ده يوللاديق. اوندان سونرا، هئچ خبر اولمادی تاكی او آرواد تاپيلدی. سلام عليك ائلهييب چوخ ادبله اؤزونو تانيتديردی. بو تك ليكدن نه ياخشی داريخميرسان می؟ نه گؤزل قيزين واردی، دئدی. سؤزلرينه قولاق آسا - آسا پالتار يويان ماشينلا اللَه شيرديم. اونون دوزگون ايشلهمه مه گينه خاطير قيراق - بوجاغينا باش چكيرديم. هئچ اؤزونه آلمادان ايرهلی گليب باشلادی يارديم گؤسترمهيه. دوزهلدی. پالتارلاری ايچينه دولدوروب گئتديك اوتوردوق. باشلادی اورهگينی بوشالتماغا. دئدی او بلا آداخلی ايدی كی بيلهسينی آپاريرلار كره - ده محاربهيه. محاربه قورتولور داها لوس آنجلسه قاييتمير واشينگتن - دا اؤزونه ايش تاپير. آللاه بيلير بو محاربه لرده جوانلارين باشينا نه اويون گليركی قاييدان زامان، بئله نچی ايشلردن چكينميرلر. من سوروشدوم نه ايشدن؟ باشلادی كی البته ايش عار دئييل، آمما بو ايشده چاليشديغی اوچون قوهوملارين هئچ بيری داها اونو سايميرلار. هر نه قدر ده او ايستهييب بير تهرليكله اونلاری باشا سالا فايدا وئرمهييب... منيم اورهگيم دوشدو قيدی - ويدیيا كی اولمايا جلاد اولا. الكتريك صندلين يا گاز اتاغینين مأمورو اولا. آخی ايشكنجه ايشينه باخان بير آدامين چاليشماسينی دا حقوقی ايشلره باغلاماق اولار. آمما اونون هانسی ايشين پئشينده اولدوغونو بيلديرمک همن ائله بيل دونيا باشيما فيرلاندی. ائله اولدو كی او آرواد اؤزو دوروب گئتدیبيله مه بير قدح ويسكی دولدوردو سونرا اؤزونه ده تؤكوب باشلادی يئنه اورهك سؤزلرينی آچيب دئمه يه ...
بير زامان اونون اوچونجو آداخلیسی اولان اريمدن دانيشدی. چونکو بيری «پئرو» محاربه سينده اؤلوب، ايكينجیسی ويتنام - دا، بيری ده شانسينا بوجوره چيخيب. دئييردی اصلاً بللی دئييل قاييدانلار نييه بئله نچی عجيب - غريب ايشلره باخيرلار يا دا اوغرو، دلی، قاتيل و سئفئه چيخيرلار. مندن سوروشدو نه جور اولوب ايندیيه جان اونون نه ايشده چاليشديغينی آنلاماميشام. آخی هر نه اولسا دا من ده كی كيفلت قيزی، يتيم اوشاق يا داكی آراليق قيزی دئييلديم گؤزومو يومام گئدهم اونا. ديپلمه ايديم، گؤزهل ايديم، آنا - آتام ساييلاين ايدی ... اللریزه قوربان. بيرينی ده وئرسز ايچهرم. سيزين ده قوناقلاریز گلمه ديلر. بوغازيم چوخ پيس قورويوب! آمما بيلميرم ندنسه او قيز منيم اورهگيمده اؤزونه تئز يئر ائلهدی. چوخ تر- تميز و مودللی زادلی ايدی. دئييردی يئددی ايلدی لوس آنجلس - ده يا ار داليجا گزير يا دا سينما اولدوزلوغو اوچون چابالير. سونرا آياغا قالخيب پالتارلاری سرديك. قيزيمی كاليسكايا مينديريب قويدوق ماشينا، گئتديك اريمين چاليشديغی يئره. آخی من هله اينانميرديم. گرك اؤز گؤزومنن گؤرئيديم! اول ده ادراهسينه گئتديك. سلام عليك ائلهديک. باشلاديلار بويوردوغوز ندير و هانسی پاركی يا چمنی سئويرسيز. نه شكليده اولسون، جنسی نه جور آغاجدان. اگر بيلمسه یدين بورا نه ايشين يئریدير فيكر ائدردين ايستهييرلر گلين - داماد اوتاغی بزهيهلر. هرزاد نقشه اوزونن. ان - بويو و شيكلینين نه ساياق ليغی، نه جوره تاختادان دوزهلمه سی و اوزهرينده كی اؤرتوك ايله گول بوداقلارينی هانسی آلبوملاردان سئويب سئچمهييميز و اگر فايتونلا آپارمالیييق نئچه آتلی اولماليدير و اگر ماشين لا آپارمالیييق نه سيستم ده و نه مدل ده اولماليدير. هم ده كی نئچه نفر قارشيلاماغا لازيم دير و هرهسی نئچه آلارلار، نه حدده ائلهيه بيلرلر تأثر دويغولارينی گؤسترميش اولالار، كيم اؤزونو هانسی قوهومون يئرينه قويماليدير و نه جور پالتار گئيمهليدير، هانسی كليسا دا ....
بيرزاد دئييرم بيرزاد ائشيديرسيز. ادارهلرينده اوقدر دفتر دستك وارايدی گل گؤرهسن. كيبريت اوزهريندن توتدو سيله جك كاغازيناجان او ادارهنين آدی وئريلميشدی. تبليغ اوچون چاپ اولموش كتاب و دفترچه لرده ائله جملهلر و شكيللر وارايدی كی آدام مات قاليردی مثلاً «عؤمرولوك يوخو ناز مخمل ده» يا «فلان پارك جنت باغينا تایدير» و بئله نچی سؤزلردن. اوردا چاليشانلار بيزی دؤورهله ميشديلر كی تك ليكده ايستهييرسيز يا عائلهزله؟ نئچه نفرليك اولمالی دير؟ سيزين خئيریزه دير عائلهلر اوچون تيكيلميش يئر سئچه سيز. هم اوجوزدو هم ده قيسطا باغلاماق اولار ...
لاپ دوزو اورهگيم آزقالا پارتلاييردی. هئچ اينانمالی دئييلدی او بو ايشلره باخا. آخی اؤزو دئميشدی حقوق ايشینده چاليشيرام. دئديگی «لاير» كلمهسی هله ده قولاغيمدا سسلهنيری. لاپ آخيردا اؤزوموزو تانيتديرديق و اريمين هاردا چاليشديغين سوروشدوق. البته چوخ دا پيس جوره يوخ كی، نه اوچون گلديگيميزی آنلايالار. كی بلی بوخانيم او آغانين باجیسی دير و لوس آنجلس - دن اونو گورمهيه گليب. گرك آخشاما قاييدا. من ده اريمين بو گون هاردا ايشلهدییی يئری بيلميرديم اونا گؤره... چيخديق ديشاری دوز گئتديك اونون ايشلهدیگی یئره. شيمشاد آغاجلاری آرديندان اونو گؤرمهيه نهجان، هله اينانميرديم. ايش پالتارلاری اه ینينده ايدی. قوللارينی چيرمالايیب دوشموشدو چمن لری اؤلچوب بيچمهگه. اؤلچو بيچی دن سونرا، اونلارا نشان قويوب الكتريك قازما ايله دؤره لرينه خط ساليردی. گئديردی بير آيریسينا ساری. سونرا قارالاردان ايكی نفر گليب چمنی قه ليب كيمی كؤكدن قوپاريب آتيرديلار يوك ماشينينا. سونرا اريم يئنیدن يئری سؤكوردو و او قارالار تورپاقلاری گؤتوروب باشقا بير ماشينا بوشالديرديلار. بئله ليكه ايشلرينه دوام وئريرديلر. آمما هامی سينين پالتارلاری بير شكيلده ايدی. اؤزلری ده چوخ دقت ايله چاليشيرديلار! بير اوووج تورپاغی دا قويموردولار حرام اولا و قيراقداكی چمنلرين اوستونه تؤكوله. بيز ايكميز ماشيندا اوتوروب تومموشدوق اونلارين ايشينه و شيمشاد آغاجلاری آرديندان اونلارا باخاركن گؤزلريميز ياشاريردی. بيزيم ماشينين كناريندان ايسه، دال با دال يوك ماشينی ايدیكی تورپاق داشیييرديلار. چمن آپاريرديلار يادا يئنی تابوت گتيريرديلر. يئرين قازيليب چوخورا دوشمهسی قورتولانا قدر تابوتلاری سيرا ايله دوزوردولر چمنلرين اوستونه. اؤلدورولن عسگرلرین ويتنام دان قايتاريلدیقلاری گونلرايدی، دسته دسته گونده اوچ - دؤردويوز نفر. باشلاری چوخ قالاباليق ايدی. اريم گيلدن باشقا اون - اون بئش دسته ده ايشله ييرديلر. هر دسته پاركين بر ألينده عجيب ده بير پارك ايدی. آدی «آلينگتون» ايدی. ائشيتمیش اولمالیسیز. بير واشينگتن دی بير آرلينگتون. بوتون دونيادا آدليمدی. اصلاً بير آمريكادير بير آرلينگتون. البته بو سؤزلری ائله اوگون اوقيز بيلهمه دئدی. استقلال محاربهلری زامانيندان اؤزونه آدا قازانميش «كِندی» ده اوردادير. جماعت اونون مزارينا تاماشايا گئديرلر. ائله بير تشريفاتلی رژه و مشق قوروپودا وارايدی كی گل گؤرهسن. باشدان باشا چمن ايدی و قيراقلاری تپه كيمی ديك. چمنلرين دؤرهسی دولو ايدی آغاج و مزارلارين آغ رنگلی باش داشلاری وار ايدی. هرهنين آد – سانی دا اونلارين اوزهرينده يازيلميشدی عسگرلر بير ياندا، افسرلر بير طرفده و باشقا درجه صاحابلاری دا هره اؤز بؤلومونده. او قيز دئييردی گؤروسن می؟ ارتش ده اولدوغو كيمی، هره اؤز سيراسيندادير. من بيرزاد دئييرم سيز بير زاد ائشيديرسيز. دئييردی بيز آمريكالیلارين بوتون چاليشمالاری بورايا ختم اولور... اورهگي چوخ يانيقلی ايدی! يئددی ايل گؤزو يولدا ايدی و اوچ نيشانلی سينی ألدن وئرميشدی. ايكی سينين مزارينی گؤستردی. «كِنِدی» نين ده يئرينی ها بئله. رژه قوروپونا دا باخديیب قاييتديق. چوخ دا دوروب تاماشا ائتمهگه حوصلهم يوخ ايدی. ناهاری دا ائشيكده يئديك. صونرا گئتديك سينمايا. آمما قيزيم اوقدر زيريلدادی هئچ بيلمهديم فيليم نهايدی. ناهاردان سونرا ساعات دؤردده منی ائوه يئتيريب گئتدی.
اوجوز دوشمك اوچون گئت قاييت بيليطی آلميشدی. اوگون قاييتماغا مجبور ايدی. سون سؤزو منه نه اولسا ياخشیدير؟ دئدی محاربهلرده اوقدر اؤلو ييغيشديريرلاركي قاييداندان سونرا داها، ديریلر دونياسينی بوسبوتون اونودورلار... آخشام باشی أريم ايشدن قاييتماق همین، اولوب كئچه نی بيله سينه دئديم. لاپ دوزو او قيز گئدندن سونرا، بوتون واختيمی فيكره دالميشديم و ايرانلی دوست تانيشلارلا تيلفونلاشمیشدیم. جومموشدوم او ايلك گونلره چوخ يالوار ياخارلا، منی چكیب آپاردیغی مسگرآباد قبرستانليغينا. هله تويوموزدان قاباق ايدی. ائله بيل گئديريك گلستان موزهسينه باخماغا، او واختاجان من هله بيلميرديم مسگرآباد نه اوچوندور و نهجور يئردیر.
دئديگيم كيمی اگر او اولماسايدی من هله تهرانين چوخ يئرلرينی تانيماميشديم. اورا گئدنده ده من كی بيلميرديم هاردادی، شوفری تانیييردی. شوفر ده چون ارمنی ايدی، بيزيم كفن - دفنی ميزدن هئچ نه بيلميردی. اونا گوره ده مسگرآباد - ين قاپيچیلارینين بيرينی چاغيردی من ده اونون دئديكلرينی ترجمه ائتديم. بو سورغو سوالين نه اوچون اولدوغونو هئچ هوش ائله ميرديم. ياديمدادير كی ننهم بو ايشين اوستونده، منی نم نه قدر دانلادی كی بو ايشلرين نه معناسي وار؟ نامازسيز گئدهنين جماعتين قيزينا ائلچی دوشمهسی بس دئييل دی هله بير ده اونو گؤتوروب آپارير مسگر آبادا!
... اونوتماميشام كی اونلا بيرليكده اولان باشقا بير آمريكالی، قاپيچی نين سؤزلرينی ائشيدهندن سونرا قاييديب اريمه دئدی، گؤرورسن دا، حتی تابوت دا ايشلهتميرلر. بير تيكه پارچايا بوكمهگين پول ياتيرتماسی يوخدو... بيلهسينی تانیييرديم بودجه وزيرینين مشاوری ايدی. قرار - مدار قويدولاركی بو خصوصدا سونرا بيرليكده دانيشالار. ياديمدادير او گون كی بيلدی بيز تابوت ايشله تمهريك بيله مه تعريف له دیكی بيز گلين- كورهكن كيمی بزهییب قوياريق تابوتا. قوجا دا اولسا آغزينا پامبوق تيخيب باشينی داراييب فئر قوياريق. بونلارين هامیسی نين بير دونيا خرجی وار. من ده شام باشيندا بو سؤزلرين هامیسینی ننه مه تعريفله دیم، او دا مندن اينجيميشدی. او گوندندن ائله باشلادی ميرتلانماقا تا كی كبين كسمه گونو قويدو گئتدی مشهده. آمما ندنسه بو ايشلردن من هئچ نه آنلاميرديم. آخی سيز اؤزوز دئيين ايگيرمی ياشيندا، پوللو، گؤزل بير قيز، اونون دا الی بير آمريكالی ائلچینين الينده، بئله نچی زادلارا هئچ شبهه يئتيرهرمی؟ اصلاً منيم نه ايشيم وار ايدی مسگرآباد - ين ايشينه! هله چوخ قاليردی بو ايشلر منی ننهم كيمی فيكره آپارا. واشينگتن - دا اولاندا، هردن بير ائشيدرديم دئييری قارالار بيزيم ايشیميزی اليميزدن چيخارتماق ايستهييرلر. بير يولدا سوروشدوم، آخی قارالار قضاوت ائده بيلرلرمی؟ آخی من هله او گونهجان فيكر ائديرديم «لاير» قاضی دئمك دير. او دا حقوقی و عدليه ايشلری ايله چاليشار. هر حالدا، دئملی قاپيدان كی ايچری گيردی ويسكیسينی الينه وئريب بيرينیده اؤزومه تؤكدوم. اوز به اوز اوتوراركن قضيهنين اوستونو آچديم. بوتون فيكيرلريمی ائله ميشديم و ايشين هر اوزونو ساليب چيخميشديم. ايرانلی يولداشلاريمدان بيری تلفوندا دئدی كی بللیدی دا، بونلارين هاميسی ائله بو ايشين صاحابی ديلار. بوتون بشريته گور قازيرلار! بيله سينه دئديم سن ده ائله بيل شعار وئرمهيه واخت تاپيبسان؟ البته بيليرديم كی اورهيينی بوشالتماق ايستهيير. چونکو اوتورومو لغو اولونموشدو. نه قاييدا بيلردی نه ده قالا بيلردی. ايستهييردی تابعيتینی دهييشيسین و مصر تبعهسی اولسون. يئری ده يوخ ايدی من دئيم اگر بوجوردی نييه به آمريكا - دان ال چكنميرسن؟ چوخ ايستهمه لی بیر جوان دا کی من اؤزوم ده نئچه يوللار آرزو ائتميشديم كاش اونون آروادی اولايديم، بيليرسیزمی جاوابيمدا نه دئدی؟ دئدی ائله بيل باشينا هاوا گليب ها! ائله بيل آمريكا - نين خوشلوغو اورهيينی ووروب ها! دوز ائله بو تهر. آمما اؤزو نه ايشده چاليشيردی؟ هئچ ايشده! ايكی آمريكالی آرواد، اونو كئچين ديريرديلر. فيكر ائتمهيين كئفلیيم يادا اوزوم آچيليب هر نه گلدی دئييرم ها! او آروادلاردان بيری معلم ايدی. او بيریسی ده طياره ده قوللوقچو. هرهسینين اؤزلرينه ائولری وار ايدی. بو آغا اوغلان دا هئچ اؤزونه آلمادان، اوچ گون بونون ائوينده اولاردی دؤرد گون او بيرینين. شاهليق ائديردی. لاپ كؤرفز شيخلری كيمی. نه درس اوخويوردو نه ده گليری وار ايدی. بيله سينه پول يوللوياندا يوخ ايدی. ائو - ائشيگینی اوزه چكمك اوچون ايرانلی لاری يالوار - ياخارلا ائوينه آپاراردی. بو ايشين نه قدر قولای و چيركين اولدوغوندان دا هئچ چكينميردی. بلی! بوجور اولور دا، من ایگيرمی اوچ ياشيندا دورورام قيزيمين اليندن ياپيشيب قاييديرام ايرانا. آمما يئنه آللاه اونون ايشينی راست گتيرسين؛ منی اونوتمور. اونا صلاح مشورت ائدهندن سونرا، گؤردوم تلفون زنگ ووردو. تلفونو گؤتورماخ همین گؤردوم بير ايرانلی جواندير حقوق درسی اوخور. اونون يولداشی ايدی. منی سيخينتیدان قورتارماق اوچون هر جوره يارديما حاضير ايدی. اوندان ايستهديم بيلهمی گؤره. ياريم ساعاتاجان اوتوردوق و قضيهنين هر اوزونو آچيب حاللاج لاديقدان سونرا بير قرارا گلديك. ائله بونا گؤره ده خياليم راحت ايدی. اريم گلندن سونرا، بيليرديم نئيله مهلیيم. ساعات اوناجان اوتوروب بيله سینن ويسكی ايچیب دانيشديم. آخيری باشا سالديم كی آمريكا - دا قالان دئييلم. نه قدر يالواردی كی بو ايشی سن هاردان آنلاييبسان بير زاد دئمه ديم. فيكر ائديردی آتا - آناسی يا باجی قارداشلاری شيطانليغين ائلهييب لر. نه قدر ده يالواردی كی هله دور گئدك گزمهگه، سينمايا، كولوپا و قضيهنی صاباح حل ائدهريك قبول ائتمهديم. سون سؤزومو دئيندن سونرا، گئتديم گيرديم اوشاغين اوتاغينا و قاپينی باغلاييب يئره سريلديم.
لاپ دوزو چوخ كئفلی ايديم، اينديكی كيمی. دوزلوسو قاضی ايدی كی دئييردی بو ايشده او بيری ايش لر كيمی بير ايشدير و بوشانماغا علت ساييلماز... دئديم اگر سيزين قيزیز اولسايدی بئله نچی بير آداما وئرهرديزمی؟ دئدی چوخ تأسفله قيزيم يوخدو! دئديم اگر گلينيز صاباح گله دئيه اريم اولده معلم ايدی، ايندی بو ايشين صاحابی دير و يا اصلاً يالان دانيشميش اولاي... اريم داها قويمادی دانيشام سؤزومو كسدی. ايستهميردی دئديگی يالانين اوستو آچيلا. بو جورده اولدو رضايت وئردی. قيزيما وئرديگی آيليق سندلرينی ده امضالادی و ايرانا قاييتماق خرجينی ده ائله اوردا اؤدهدی. بلی ائله بو تَهر اولدو كی بيزده آمريكالی - يا اره گئتديك. اللریزه قوربان، بير قدح ويسكی تؤكسز ممنون اوللام. سيزين ده بو قوناقلاریز بللی دئييل نييه گلميرلر... آمما .... دوغوردان اولمايا... اولمايا او قيز منی اؤز باشيندان آچماق اوچون، بئله بير اويون اوینايا؟! «قيرل فرند» ینی دئييرم . هن؟ ... »
ترجمه تاريخی 20/2/73